Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ -Ε.Κ.Α
1843-1854 Ακόμα και πριν απ' την επίσημη ίδρυση της Ε.Κ.Α., το 1843,η μικρή παροικία της Αλεξάνδρειας συντηρούσε σχολείο και νοσοκομείο. Με την ίδρυση της κοινότητας, που τότε ονομάστηκε «Ελληνο-Αιγυπτιακή Κοινότης», διαμορφώθηκε ο πρώτος και βασικός στόχος, να αποκτηθούν πλήρη και σύγχρονα σχολεία, εκκλησίες και νοσοκομεία για την εξυπηρέτηση του Ελληνισμού της Αλεξάνδρειας.
Πρωταγωνιστής και σπουδαιότερος χορηγός του τριπλού αυτού οραματισμού υπήρξε ο Μιχαήλ Τοσίτσας, ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια, που έγινε κι ο πρώτος πρόεδρος της Ε.Κ.Α. Ο Τοσίτσας, κατά γενική εκτίμηση, θεωρείται ο πατέρας του Ελληνισμού της Αιγύπτου.
Το 1847, ο Τοσίτσας δώρισε το οικόπεδο για να κτιστεί η πρώτη κοινοτική εκκλησία, η «Εκκλησία του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου» που λειτούργησε για πρώτη φορά το 1856 και εξακολουθεί να λειτουργεί μέχρι σήμερα. Σ' αυτή την εκκλησία ενθρονίστηκε, το ετος 2003,ο Μακαριωτατος Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, Πέτρος κ.κ Θεοδωρος Β'
Το 1854 διακόπηκαν οι διπλωματικές σχέσεις Ελλάδος και Τουρκίας, εξ αιτίας της ελληνικής στάσης στον ρωσο-τουρκικό πόλεμο που είχε ξεσπάσει το 1853.Ο Τοσίτσας και πολλοί άλλοι Έλληνες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Αίγυπτο.
1854-1857 Ο Μιχαήλ Τοσίτσας χρηματοδότησε το πρώτο ελληνικό κοινοτικό σχολείο, που έλαβε και το όνομά του. Εγκαινιάστηκε το 1854 απ' τον Στέφανο Ζιζινια, τον πρόεδρο της κοινότητας που διαδέχθηκε τον Τοσίτσα.
Το σχολείο λειτούργησε για 114 χρόνια, πριν κλείσει το 1968.Το κτήριο στεγάζει τώρα το «Ελληνικό Ορθόδοξο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής».
Όσο άνθιζαν τα οικονομικά της Ε.Κ.Α., τόσο απλώνονταν οι δραστηριότητές της και οι φιλανθρωπικές της δημιουργίες. Έγινε παράδειγμα προς μίμηση απ' τις άλλες ελληνικές κοινότητες της Αιγύπτου, αλλά και της Μέσης Ανατολής και κατόπιν της Αφρικής.
1857-1885 Στο διάστημα αυτό, οι πρόεδροι που επακολούθησαν είναι ο Δημήτριος Ρίζος (1857-1862),Κωνσταντίνος Χαραλάμπης (1862-1863), Σοφοκλής Κωνσταντινίδης (1863-1871) και Θεόδωρος Ράλλης (1871-1885).Όλοι τους φρόντισαν να εξακολουθήσουν τις φιλανθρωπικές δραστηριότητες της κοινότητας.
Ένα απ' τα μεγάλα έργα της εποχής ήταν η ίδρυση του νέου νοσοκομείου του Αγίου Σωφρονίου. Το νοσοκομείο αυτό συνδέθηκε πολύ με τον ελληνισμό της Αλεξάνδρειας. Σ' αυτό ο γερμανός R. KOCH ,με τη βοήθεια των Ελλήνων ιατρών Καρτούλη και Βαλασόπουλου, απομόνωσε τον ιό της χολέρας, κατά την επιδημία που ξέσπασε το 1883,και οδήγησε στην παρασκευή εμβολίου κατά της ασθένειας. Σ' αυτό το νοσοκομείο ξεψύχησε ο Κωνσταντίνος Καβάφης το 1933.
1885-1899 Το 1885 την προεδρία της κοινότητας ανέλαβε ο Γεώργιος Αβέρωφ ,ο οποίος μαζί με τους επίσης ευεργέτες Κ. και Γ. Ζερβουδάκη, Κ. Σαλβάγο και Εμμ. Μπενάκη, εξακολούθησε τα μεγάλα φιλανθρωπικά έργα.
Το 1878; ιδρύθηκε το κοινοτικό γυμνάσιο. Ονομάστηκε «Αβερώφειο Γυμνάσιο» και εξακολουθεί να λειτουργεί μέχρι σήμερα.
Για να ικανοποιηθούν τα ελληνόπαιδα της Αλεξάνδρειας, που ο αριθμός τους μεγάλωνε εντυπωσιακα, η Ε.Κ.Α. ίδρυσε το «Αβερώφειο Παρθεναγωγείο». Το ίδρυμα λειτούργησε και εξυπηρέτησε τρεις γενεές τα Ελληνόπουλα της Αλεξάνδρειας. Το 1963 το σχολείο και η αυλή του προσφέρθηκαν στο ελληνικό κράτος για να γίνουν το «Ελληνικό εμπορικό επιμελητήριο και κέντρο Εκθέσεων».
Ο Αβέρωφ είναι και εθνικός ευεργέτης. Το Μετσόβειο Πολυτεχνείο, που ξεκίνησαν με χρήματά τους οι Αλεξανδρινοί Τοσίτσας και Στουρνάρας, αποπερατώθηκε απ' τον Αβέρωφ. Ο Αβέρωφ είναι επίσης υπεύθυνος για την δημιουργία της Σχολής των Ευελπίδων, τις φυλακές των ανηλίκων στην Αθήνα και την αγροτική σχολή στη Λάρισα. Δώρισε μεγάλα ποσά και οικόπεδα στον Δήμο Μετσόβου και επιχορήγησε το «Ωδείον Αθηνών».Δώρισε επίσης ένα εκατομμύριο δραχμές για την ανακατασκευή του Παναθηναϊκού σταδίου.
Σε προσωπικές του προσφορές οφείλεται η αγορά του θρυλικού καταδρομικού και ναυαρχίδας του ελληνικού στόλου «ΑΒΕΡΩΦ», που τιμήθηκε με το όνομά του και αυτό, με τη σειρά του, τον τίμησε στην ιστορία της Ελλάδας.
Οι αρχές του 20ου αιώνα βρήκαν τον ελληνισμό της Αλεξάνδρειας να αριθμεί γύρω στις 150.000 και το επίπεδο της ζωής τους πολύ ανώτερο απ' αυτό που επικρατούσε στην Ελλάδα.
1900-1901 Τον Αβέρωφ διαδέχθηκε στην προεδρία της κοινότητας ο Κωνσταντίνος Σαλβάγος, απ' την Χίο, ένας απ' τους ιδρυτές της Εθνικής Τράπεζας Αιγύπτου. Υπήρξε μεγάλος παράγων στον κόσμο του εμπορίου και σπουδαία προσωπικότητα στην κοσμοπολίτικη κοινωνία της Αλεξάνδρειας. Η προεδρία του Σαλβάγου ήταν μικρή, γιατί πέθανε ξαφνικά το 1901.
1901-1911 Τον Σαλβάγο διαδέχθηκε ο μεγάλος Εμμανουήλ Μπενάκης, απ' την Σύρο, βαμβακέμπορος και ιδρυτής της παγκοσμίου φήμης εταιρείας «Χωρέμης – Μπενάκης». Υπό την προεδρία του Μπενάκη, τα γραφεία της Ε.Κ.Α. μεταφέρθηκαν στο ελληνικό τετράγωνο του « Chatby».Αυτό είναι που σήμερα ονομάζουμε το «Ελληνικο τετράγωνο» και όπου μέχρι τώρα υπάρχουν τα γραφεία της Ε.Κ.Α. και το Ελληνικο Προξενειο
Η οικογένεια Σαλβάγου ξεκίνησε το κτίσιμο του ελληνικού τετραγώνου του «Chatby» εις μνήμην του Κωνσταντίνου Σαλβάγου. Το 1906 θεμελιώθηκε η Σαλβάγειος Εμπορική σχολή, που ήταν το όνειρο του Αβέρωφ. Η Σαλβάγειος εξελίχθηκε σε εμπορικό κολέγιο και λειτούργησε μέχρι το 1972.
Το 1907, η Ζερβουδάκειος σχολή συγχωνεύτηκε με το «Αβερώφειο γυμνάσιο αρρένων-θηλέων» και το εμπορικό τμήμα θηλέων. Δύο καινούριες σχολές ιδρύθηκαν επίσης: το «Ανώτερο Παρθεναγωγείο» και η σχολή «Κοπτικής και Ραπτικής».
Το 1908 ο Μπενάκης ίδρυσε το «Μπενάκειο κοινοτικό συσσίτιο» για να εξυπηρετεί τους απόρους της κοινότητας.
Το 1909 ο Εμμανουήλ Μπενάκης και η γυναίκα του Βιργινία, ίδρυσαν το «Μπενάκειο ορφανοτροφείο θηλέων» σε μεγάλο κτήριο ,και αυτό στο ελληνικό τμήμα του «Chatby». Το ορφανοτροφείο έκλεισε το 1970. Απ' το 1972 στεγάζεται στη θέση του το Ελληνικό Γενικό Προξενείο Αλεξάνδρειας.
Επί προεδρίας Μπενάκη επισκευάστηκε η Τοσιτσαία σχολή και το νοσοκομείο αναβαθμίστηκε για να συμπεριλάβει το οφθαλμολογικό, παθολογικό, τα τμήματα λοιμωδών νόσων και πρώτων βοηθειών καθώς και τη νοσοκομειακή σχολή.
Ο Μπενάκης πρωτοστάτησε στην ενίσχυση του μακεδονικού αγώνα. Ο βασιλιάς Γεώργιος συγχάρηκε και ευχαρίστησε την Ε.Κ.Α. για την συμβολή και συνδρομή της προς το ελληνικό έθνος. Οι Έλληνες της Αλεξάνδρειας συχνά εξέφραζαν τη συμπαράστασή τους στα εθνικά θέματα καθώς και την βοήθειά τους σε θύματα σεισμών και θεομηνιών.
Το 1911 ο Μπενάκης παραιτήθηκε απ' την προεδρία και επαναπατρίστηκε στην Ελλάδα, για να αφοσιωθεί στις υπηρεσίες της πατρίδας του. Διετέλεσε υπουργός Γεωργίας και δήμαρχος Αθηναίων.
Ο Αντώνης Μπενάκης, γιος του Εμμανουήλ, ίδρυσε το ελληνικό Σώμα Προσκόπων και το Σώμα Προσκόπων Αιγύπτου. Αργότερα εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου μετά το θάνατο του πατέρα του, δώρισε την οικογενειακή του βίλα στο ελληνικό κράτος. Εκεί τώρα στεγάζεται το Μουσείο Μπενάκη Αθηνών.
Η Πηνελόπη, κόρη του Εμμανουήλ Μπενάκη, παντρεύτηκε τον δημοσιογράφο Στέφανο Δέλτα. Η Πηνελόπη Δέλτα έγινε μια απ' τις διασημότερες συγγραφείς παιδικών βιβλίων.
1911-1919 Τον Μπενάκη διαδέχθηκε στην προεδρία της Ε.Κ.Α. ο Μικές Συναδινός, απ' τη Χίο, που ήταν και εξαιρετικά δημοφιλής στην παροικία.
Ο Συναδινός ήταν ένας απ' τους ιδρυτές της Εληνικής Φιλαρμονικής Ορχή-στρας. Διετέλεσε και πρόεδρος του «Mohammed Ali Club», το οποίο έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αλεξανδρινή κοινωνία. Η Ε.Κ.Α., υπό την προεδρία του, απέστειλε βοήθεια στο ελληνικό στράτευμα, τόσο στους Βαλκανικούς πολέμους, όσο και στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.
Όταν πέθανε ο Συναδινός, το 1919, τον διαδέχθηκε στην προεδρία ο Μιχαήλ Σαλβάγος, γιος του Κωνσταντίνου. Η προεδρία του διήρκεσε 29 χρόνια και εξακολουθεί να είναι η μακρύτερη προεδρία. Ο Μιχαήλ Σαλβάγος παραμένει και ο σημαντικότερος και δημιουργικότερος των προέδρων της Ε.Κ.Α. Επί της προεδρίας του ανακαινίστηκαν τα γραφεία της Ε.Κ.Α. και κτίστηκε η Φαμηλιάδειος κοινοτική σχολή για να εξυπηρετεί τα ελληνόπουλα της περιοχής του «Attarin» και του σιδηροδρομικού σταθμού, του σταθμού του Καίρου, όπως ονομάζεται.
Το 1925, με δωρεά του Αντώνη Αντωνιάδη, ιδρύθηκε το Γηροκομείο. Ο πατέρας του Sir Ιωάννης Αντωνιάδης, υπήρξε ο δωρητής που χάρισε στο Δήμο Αλεξανδρείας το οικογενειακό του αρχοντικό για την αναψυχή των Αλεξανδρινών. Στο οικόπεδο στεγάζονται ο Ζωολογικός και ο Βοτανικός κήπος.
Επί της προεδρίας του και με τη συνδρομή και βοήθεια της πλούσιας οικογένειας Κότσικα, κτίστηκε το τεράστιο, υπερσύγχρονο και άριστα εξοπλισμένο νοσοκομείο. Η Ε.Κ.Α. ανέλαβε την διαχείρισή του νοσοκομείου, που εγκαινιάστηκε το 1938. Το Κοτσίκειο διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, όταν στην Αίγυπτο κατέφυγαν ο ελληνικός στρατός και η ελληνική κυβέρνηση, εξ αιτίας της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα. Στη διάρκεια του πολέμου, το 250 κλινών νοσοκομείο εξυπηρέτησε Έλληνες, Αιγυπτίους και συμμάχους. Το νοσοκομείο πουλήθηκε απ' την ελληνική κυβέρνηση στην αιγυπτιακή το 1964. .......
Επί Σαλβάγου, η Ε.Κ.Α. έζησε τη χρυσή της εποχή. Μετά τον θάνατό του, άρχισε η συρρίκνωση. Οι Έλληνες της Αλεξάνδρειας άρχισαν να αναχωρούν για Ελλάδα ή να μεταναστεύουν σε άλλες χώρες. Οι νέοι νόμοι εργασίας για τους ξένους και οι μεταπολεμικές συνθήκες ζωής που επικράτησαν, όπως η αναδιανομή της καλλιεργήσιμης γης και η αναγκαστική κρατικοποίηση των ιδιωτικών επιχειρήσεων επέφεραν την διαρροή της ελληνικής παροικίας.
1948-1954 Μετά τον θάνατο του Σαλβάγου, την προεδρία ανέλαβε προσωρινά ο Νικόλαος Βατιμπέλας, μέχρι που εξελέγη πρόεδρος ο βιομήχανος Δημήτριος Ζερμπίνης, απ' τη Λέσβο. Το 1949 ιδρύθηκε η Τεχνική σχολή που πρωτολειτούργησε ως νυκτερινή κι ύστερα μετατράπηκε σε ημερήσια. Η σχολή εξυπηρέτησε τις ανάγκες της νεολαίας σ' αυτή τη μεταπολεμική και κρίσιμη για την Ε.Κ.Α. εποχή.
1954-1973 Μετά την αποχώρηση του Ζερμπίνη το 1954, ο Αναστάσιος Θεοδωράκης, γόνος μεγάλης αλεξανδρινής οικογένειας, εξελέγη πρόεδρος. Στο διάστημα της προεδρίας του η Ε.Κ.Α. προσπάθησε να περισώσει τα επιτεύγματα του παρελθόντος. Ο καιρός της δημιουργίας είχε πια περάσει. Τώρα η προσπάθεια είναι για περισυλλογή και αναδίπλωση. Προς το τέλος της προεδρίας του Θεοδωράκη, το Αντωνιάδειο γηροκομείο κλείνει για να μεταφερθεί στο κτήριο που κάποτε λειτουργούσε ως Κανισκέρειο ορφανοτροφείο. Ειρωνικά, το κτήριο που στέγαζε τα ελπιδοφόρα νιάτα της ακμάζουσας παροικίας, τώρα στεγάζει τα γηρατειά της παροικίας που σβήνει. Έτσι κλείνει και η Αριστοφρόνειος σχολή που κτίστηκε το 1895 δίπλα στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία από την τότε ελληνική κοινότητα του «Ramleh» στην περιοχή του «Giannaklιs».
1973-1978 Ο επιτυχημένος δικηγόρος Κώστας Σάνδης ακολουθεί τον Θεοδωράκη στην προεδρία. Η προσπάθεια για την περισυλλογή, αναδιοργάνωση και επιβίωση του ελληνισμού της Αλεξάνδρειας συνεχίζεται.
1978-1983 Το 1978, όταν ο Κώστας Ράππας διαδέχθηκε τον Σάνδη, η Ε.Κ.Α. είχε συρρικνωθεί στο ελληνικό τμήμα του «Chatby»,όπου εξακολουθεί να λειτουργεί το Αβερώφειο γυμνάσιο και όπου πριν από λίγα χρόνια είχαν εγκατασταθεί το Ελληνικό Γενικό Προξενείο καθώς και το Κυπριακό. Η ώρα της αντίστροφης μέτρησης έχει πια αρχίσει για τον ελληνισμό της Αλεξάνδρειας.
1984-1990 Ο Ράππας πέθανε στην Αθήνα το 1983. Τον διαδέχθηκε ο επιχειρηματίας Παναγιώτης Σούλος. Επί της προεδρίας του κατορθώθηκε να μετριαστεί ο ρυθμός της διαρροής, αλλά το μεγαλύτερο κατόρθωμα ήταν η εξυγίανση των οικονομικών της Ε.Κ.Α., ώστε για μια ακόμα φορά να καταστεί οικονομικά ανεξάρτητη.
Το 1990 ένας άλλος αλεξανδρινός επιχειρηματίας, ο Στέφανος Ταμβάκης, ανέλαβε την προεδρία. Σε ηλικία 37 ετών, ήταν ο νεότερος πρόεδρος της Ε.Κ.Α. που εκλέχτηκε ποτέ.
Στέφανος Ταμβάκης και οι οκτώ συνάδελφοί του στην εκτελεστική επιτροπή της Ε.Κ.Α. προσπαθούν να αναβαθμίσουν και να παρατείνουν τη ζωή της ελληνικής κοινότητας στην Αίγυπτο. Συνεργάστηκαν στενά με τους μακαριστόυς Πατριάρχες Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής (Παρθένιο Γ΄ Πετρο VII )καθώς σκοπεύουν στην αναστροφή της διαρροής και στη συνέχιση της δυναμικής ελληνικής παρουσίας στην Αλεξάνδρεια κατά τον 21ο αιώνα:
1. Η Ε.Κ.Α. συνεργάζεται στενά με το Συμβούλιο Αποδήμου Ελληνισμού (Σ.Α.Ε.), ένα μη κυβερνητικό, μη κερδοσκοπικό οργανισμό που αντιπροσωπεύει τους αποδήμους Έλληνες. Το 1995, ο Στέφανος Ταμβάκης εκλέχτηκε περιφερειακός πρόεδρος Ασίας-Αφρικής του Σ.Α.Ε. και το περιφερειακό γραφείο του Σ.Α.Ε., το οποίο εκπροσωπεί τους Έλληνες που ζουν στις δύο αυτές ηπείρους, εγκαταστάθηκε μέσα στo Ελληνικο τετραγωνο Μέσα από το Σ.Α.Ε., η ελληνική κοινότητα στοχεύει στην επαφή με τις άλλες ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού και να λάβει ενεργό μέρος στην δημιουργία και την υποστήριξη του οικουμενικού ελληνισμού.
2. Η Ε.Κ.Α. καταβάλλει κάθε προσπάθεια να συσφίγξει τους δεσμούς, να ενδυναμώσει τις πολιτιστικές ανταλλαγές και να αναπτύξει τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. Είναι σε θέση να υπερηφανεύεται ότι, οι σχέσεις μεταξύ της ελληνικής κοινότητας, της ελληνικής κυβέρνησης και των αιγυπτιακών αρχών, ποτέ δεν ήσαν στενότερες.
3. Η Ε.Κ.Α. δράττεται κάθε ευκαιρίας για να προβάλει το όνομα της Αλεξάνδρειας και τις δραστηριότητες των Ελλήνων αυτής καθώς και τις δυνατότητες για τους Έλληνες της Αιγύπτου και των Αιγυπτίων της Ελλάδος μέσα από ελληνο-αιγυπτιακούς συνδέσμους και οργανισμούς και στις δύο χώρες.
4. Το ετος 2002 μετα απο 12 χρονια ευδοκιμης υπηρεσιας ο Στεφανος Ταμβακης κατοπιν εκλογων παραδιδει την προεδρια στον Αλεξανδρειανο επιχειρηματια κ Χαρ.Κατσιμπρη, και η ΕΚΑ ανακυρησει τον κ Ταμβακη ως επιτιμο προεδρο της ΕΚΑ ως ενδειξην ευγνωμοσυνης για την επιτυχη θητεια του.
Παραμενει ομως αναπληρωτης Προεδρος του Παγκοσμιου ΣΑΕ συνεχιζοντας τις δραστηριοτητες του
Ως αναπληρωτης προεδρος του ΣΑΕ παρασημοφορειται με το ανωτατο παρασημο της Ελληνικης Πολιτειας απο τον τ.Προεδρο της Ελληνικης Δημοκρατιας κ Στεφανοπουλο.
Σε λιγο καιρο κατοπιν εκλογων του Παγκοσμιου ΣΑΕ στην Θεσσαλονικη ο κ Ταμβακης εκλεγεται ως προεδρος του ΣΑΕ, γεμιζοντας με χαρα και υπερηφανεια ολους τους Ελληνοαιγυπτιους.
Στις προσφατες εκλογες της ΕΚΑ (απριλιος 2009) εκλεγεται νεος προεδρος ο Γιαννης Σιοκας ενας δραστηριος επιχειρηματιας στον τουριστικο τομεα -ταλαντουχος νεος μολις 39 ετων με οραματα και ορεξη για δουλεια και αυτο το δειχνει απο τις πρωτες ημερες της προεδριας του.
Συνεργατες του στο Δ.Σ ειναι 5 επιτυχημενοι Ελληνες επιχειρηματιες της Αλεξανδρειας επισης με οραματα και ορεξη για δουλεια (Δ.Βαφειαδης-Νικ.Κοπελος-Εμ-Τατακης-Εδ-Κασιματης-Δημ.Παπαστεφανου), ενω συμβουλοι στο Δ.Σ παραμενουν οικ.κ ΄-Χαρ.Κατσιμπρης-Α.Μακρης-Ι Καβουρας, επισης επιχειρηματιες.
Συνεχιζεται...
