Αν το χιούμορ δεν είναι παρά ένας παράξενος τρόπος να λες σοβαρά πράγματα, σύμφωνα με την πητερ-ουστινοφική ρήση, ο κύριος με το μούσι- πλέον παππούς- και με πάνω από 40 χρόνια στο ελληνικό τραγούδι, τα έχει καταφέρει μια χαρά.
Με μια πορεία που μόνον ευθύγραμμη δεν μπορείς να την περιγράψεις ξεκίνησε πριν από πολλά χρόνια την διαδρομή του από τα Προσφυγικά της Καλλιθέας, μαθήτευσε στην κιθάρα πλάι στον Νότη Μαυρουδή, εργάστηκε σε ηρωικές μπουάτ των 70ς, υπηρέτησε μεγάλους συνθέτες όπως τον Γιάννη Μαρκόπουλο και τον Γιάννη Σπανό, τραγούδησε μεγάλα σουξέ όπως τον περίφημο «Ταρζάν» ή το «Όχι δεν Πρέπει να συναντηθούμε» (σε μια κορυφαία εκτέλεση) και πριν ακριβώς 40 χρόνια με τον δίσκο «Γελοιογραφίες» και την σύμπραξή του με τον Γιάννη Λογοθέτη (ΛοΓΟ) έβαλε τα θεμέλια του λεγόμενου σατυρικού είδους (πριν από εκείνον χρονικά μου έρχονται στο νου μόνον ο Ηλίας Μεγαλούδης και ο Γιώργος Μπίλλης, αλλά στην όχθη του λαϊκού ρεπερτορίου). Τώρα, και μετά από μια μεγάλη απουσία αλλά και μια νωπή δισκογραφική κατάθεση που επιβεβαίωσε τις κεραίες ενός ευαίσθητου δημιουργού, ο περφόρμερ και τραγουδιστής Θέμης Ανδρεάδης επιστρέφει στις ζωντανές του εμφανίσεις στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο (έναρξη στις 25 Οκτωβρίου) και με αφορμή αυτό, μας έδωσε μια (απολαυστική) και αποκλειστική συνέντευξη.
Συνέντευξη: Δημήτρης Ν. Μανιάτης
Καταρχάς τι περιλαμβάνει το «μενού» στο Γυάλινο, τι θα δούμε κύριε Ανδρεάδη και με ποιους συνεργάζεστε τώρα;
"Στην αρχή θα φάμε χαβιάρι" έλεγε ένα τραγουδάκι μου παλιά-σήμερα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το ασμάτιον αυτό "'αντάρτικο" λόγω επαναστατικών - τρομοκρατικών λέξεων που περιέχει όπως "χαβιάρι", "φιλέτα", "σπαράγγια" να μη σας πω ότι και κάπου ακούγεται και η τρομοκρατική φράση "σ΄αγαπώ" …
Εκεί λοιπόν στο Γυάλινο, θα κάνουμε ένα πρόγραμμα πού θα τονίζει μια προσωπική πορεία 40χρόνων από την Δικτατορία των συνταγματαρχών έως σήμερα στην δικτατορία των ξεπουλημένων αγορών. Τραγούδια που φάνταζαν τότε ανώδυνα και επιδερμικά σήμερα ανέγγιχτα μέσα στον χρόνο να κραυγάζουν με σάρκα και να σαρκάζουν χαμογελαστά την οδύνη. Την οδύνη μας.
Θα είναι ένα τρίωρο πρόγραμμα με μια διαδρομή από το "Θα πάω στη ζούγκλα με τον Ταρζάν" και το "Όχι, δεν πρέπει να συναντηθούμε" μέχρι τα πρόσφατα " Πέρνα απέναντι" και "Υποψία ονείρου". Θα συμμετέχουν, η πολύ καλή τραγουδίστρια 'Ασπα Θεοφίλου και το συγκρότημα «Etsi De» των Δημήτρη Μουτζουράκη και Μιχάλη Χατζηαρσενίου. Πενταμελής μπάντα πολύ καλών μουσικών όπως οι Βασίλης Χατζηνικολάου, Νίκος Καπηλίδης, Κώστας Βαζούρας, Νίκος Ρούλος και ο Χρήστος Βιδινιώτης.
Μετά από τόσο μακρινή απουσία επιστρέψατε στην δισκογραφία σχετικά πρόσφατα με τον δίσκο «Το Σώμα Ξέρει» και συμμετοχή πολλών σημαντικών καλλιτεχνών. Πώς και αποφασίσατε να επιστρέψετε σε ένα αποδομημένο πεδίο- όπως είναι η δισκογραφία-τι νιώσατε και μπήκατε στην περιπέτεια αυτή;
Η αποδόμηση αυτή των δισκογραφικών εταιρειών εμένα με βρήκε 30 (!) χρόνια πριν. Δηλαδή, μετά από μία άκρως επιτυχημένη δισκογραφική πορεία "διασκεδαστικών τραγουδιών" 10 και πλέον LP's αποφασίζω να πω και "κάτι άλλο" γιατί το σύστημα αυτών των εταιρειών " ψεκάστε - σκουπίστε - τελειώσατε " με την ανεξέλεγκτη αλλά ελεγχόμενη υπερπαραγωγή του πουλάμε ό,τι κινείται με πόλωνε, με τρομοκρατούσε και με έκανε αυτό που επιζητούσαν, ανασφαλή άρα ελεγχόμενο.
Βρήκα - κι εγώ δεν ξέρω από πού - την δύναμη να κάνω μία ανεξάρτητη - το 82΄ τώρα - αυτοχρηματοδοτούμενη παραγωγή και να πω αυτό που ήθελα. ΚΑΙ, αυτό που ήθελα. " Σαν ξαφνικό ταξίδι" λεγόταν και ακόμη μου λένε πώς ήταν καλή προσπάθεια.
Έκανα άλλη μια προσπάθεια και μετά, σαν γνήσιο μαύρο πρόβατο γλίστρησα απαλά στο βαθύ σκοτάδι. Εικοσιέξι χρόνια μετά κι αφού ο Φρόιντ, ο Λένιν και οι συνοδοιπόροι τους μπαινόβγαιναν στον λήθαργο μου, η φίλη μου η Φωτεινή ξαφνικά με αποκάλεσε "δημιουργό" ! Συγχύστηκα…με ποιο δικαίωμα άραγε με αποκαλεί τοιουτοτρόπως; …και κοίταζα γύρω να δω σε ποιόν απευθύνεται. Δυστυχώς, ήμασταν τετ-α-τετ… Άρχισα ν΄αναρωτιέμαι μήπως αυτά τα τραγουδάκια που σκαρφιζόμουν με την κιθάρα μου, είχαν πρόσβαση στην έννοια αυτή. Να μη πολυλογώ λοιπόν, σηκώθηκα από τον καναπέ και είπα στην Άννα. Θα πάρω χρήματα από τον οικογενειακό κορβανά και θα κάνω ένα δίσκο. «Μέσα», μου λέει η Άννα, κι ας μπούμε Μέσα. Άρχισα να ψάχνω συνεργάτες. Σταύρος Καβαλιεράτος, φίλος απ΄ τα παλιά, ορχήστρες. Γιάννης Ευθυμιάδης ποιητής, τον Λόγο. Νότης Μαυρουδής, ο δάσκαλός μου - ετών 15 εγώ, 21 αυτός μου μαθαίνει κλασσική κιθάρα – «θα είμαι μαζί σου σε ό,τι με χρειαστείς», μου είπε και το' κανε. Σταμάτης Κραουνάκης, χωρίς περιστροφές. «Θεμάκο ο κόσμος βλέπω σ΄ εκτιμάει και εγώ το ίδιο», μου είπε. Τραγουδήσαμε μαζί το " Πέρνα απέναντι ". Όμορφη στιγμή. Τον αγαπάω. Ηρώ Σαϊα χάρισε απλόχερα την υπέροχη φωνή της και τραγουδήσαμε μαζί, ένα πολύ προσωπικό τραγούδι, την "Επέτειο". Σταυρούλα Μανωλοπούλου, υπέροχη λαϊκή φωνή και όχι μόνο και ο Δημήτρης Ανδρεάδης, ζωγράφος και γιος μου πού τραγουδήσαμε μαζί δύο τραγούδια αλλά και ήταν πλάι μου σ΄ όλη τη διαδικασίας της προεργασίας και της παραγωγής. Παραγωγός και επιμέλεια εξωφύλλου, εννοείται η Άννα. Η Άννα μου. Όταν τελείωσε αυτό το περιπετειώδες αλλά όμορφο ταξίδι, ένοιωσα να με κατακλύζει μια άγρια χαρά που ισοδυναμούσε θα λεγα με αυτήν την άγρια χαρά που εμείς οι έφηβοι των ΄60s νοιώθαμε όταν μπαίναμε σκυφτοί στις υπόγειες πόρτες με τα κόκκινα φώτα της Νοταρά και βγαίναμε 10πόντους ψηλότεροι και γελαστοί που τα καταφέραμε. Τώρα αυτό το λες δημιουργία; Δημιουργός; Δεν ξέρω….Αγάπη όμως, το λες !
Σήμερα, ο νέος καλλιτέχνης που γράφει νέα τραγούδια, είναι σχεδόν αδύνατον να τα δισκογραφήσει με την κλασική παλιά μέθοδο. Εσείς, τι θα συμβουλεύατε ένα νέο τραγουδιστή σήμερα; Πώς να προχωρήσει;
Είναι δύσκολο να είσαι τραγουδοποιός αυτή την εποχή. Θα μου πεις πάντα ήταν πόσο μάλλον και αν είσαι νέος καλλιτέχνης. Πιστεύω όμως πώς μέσα από την αυτοδιαχείριση, μέσα από αλληλέγγυους φορείς και ομάδες και με τη σημαντική αρωγή της τεχνολογίας που απλοποιεί επί το οικονομικότερον τις τεχνικές διαδικασίες, μπορούν να βγουν νέα ακούσματα και ν΄ακουστούν νέες φωνές που ήταν αποκλεισμένες από το παλαιό δισκογραφικό σύστημα. Τώρα που το σκηνικό δεν γράφει "φράγκα" τώρα μπορεί η καλλιτεχνική δημιουργία να βρει διέξοδο. Βέβαια το μέγα πρόβλημα είναι η χρηματοδότηση. Άπαντες απόντες οι χορηγοί. Τα κρατικά ΜΜΕ αποκεφαλισμένα. Οπότε λες στους φίλους σου…"ρε φίλε μήπως σου βρίσκεται κανένα ευρώωωω; " και πάει λέγοντας.
Να βγαίνουν λοιπόν όπου μπορούν, να τραγουδούν και να παίζουν μουσική - συνήθως αυτό συμβαίνει αλλά χωρίς πληρωμή γιατί όπως γνωρίζουμε κάποιοι, στην κρίση βγάζουν λεφτά - και να πείθουν όσο μπορούν και αντέχουν αυτό το δύσπιστο και αλλοπρόσαλλο κοινό.
Συμβάλλατε στην καθιέρωση ενός τύπου τραγουδιού, του λεγόμενου σατυρικού, πριν ακριβώς 40 χρόνια με τις περίφημες «Γελοιογραφίες» και μεταγενέστερα με περίπου 10 σατυρικούς δίσκους. Ποια ήταν η πρώτη ύλη της τότε νέας φόρμας και σήμερα, νιώθετε πως παραμένει η ίδια;
Εγώ πολύ σοβαρά το είχα πάρει. Όμως κάποιος φαίνεται υποδόριος σεξισμός σε συνάρτηση ταραγμένων παιδικών χρόνων…χαχαχα…είχα την εντύπωση ό,τι τραγουδούσα κάτι ανάμεσα σε Τζόνι Χάλιντεϊ και Θανάση Βέγγο….αλλά σοβαρά !
Οι αντιδράσεις του κόσμου επέβαλλαν τον όρο σατιρικό τραγούδι. Εγώ, σάτυρος. Πάντως από παιδί, ακούγοντας ραδιόφωνο π.χ. "ένας φίλος ήρθε απόψε απ΄τα παλιά φορτωμένος με χιλιάδες αναμνήσεις" πριν βάλω τα κλάματα γιατί είχε άσπρα μαλλιά και ήταν απελπισμένος από μια χαμένη αγάπη, κάτι σουρεαλιστικό ξυπνούσε μέσα μου που μου υπεδείκνυε το γιατρικό. Έλεγα λοιπόν " ένας φίλος ήρθε απόψε απ΄τα παλιά φορτωμένος με χιλιάδες προκηρύξεις" και χασκογελούσα…..Ξέρεις, προσφυγικά στην Καλλιθέα, αριστερά υπό διωγμόν, μετεμφυλιακή Ελλάδα….
Δεν υπάρχει λοιπόν φόρμα. Ανεβαίνω στο πάλκο και ο κόσμος με καθοδηγεί.
Περφόρμανς και τραγούδι. Έχετε μεγάλη θητεία. Ποια τα όρια; Ποιες οι επιρροές σας στα πρώτα βήματα, υπάρχουν σήμερα συνεχιστές του είδους, αν ναι ποιοι-ες;
Τους όρους και τα όρια μου υπέδειξαν οι δάσκαλοι που ήταν και οι επιρροές μου, Μέντης Μποστατζόγλου, Νίκος Τσιφόρος, Βασίλης Λογοθετίδης, ο χωρίς όρια Θανάσης Βέγγος, ταυτόχρονα ο Γούντυ Άλλεν, ο Λεοναρντ Κοέν, ο Ντύλαν, ο Σαββόπουλος, ο Μαρσέλ Μαρσώ, ο Μπάστερ Κήτον, ο Ζιλμπέρ Μπεκώ…ουου είναι τόσοι πολλοί που ήθελα να κινούμαι ή να τραγουδάω σαν κι αυτούς. Ήταν και αυτό με εντυπωσίαζε ότι εξέπεμπε πάθος. Δεν μου άρεσαν οι άψογες φωνές. Μου άρεσαν οι " πειραγμένες" φωνές, η αλήθεια τους και αυτήν νομίζω κράτησα. Συνεχιστές; Όσον υπάρχουν φωνές που έχουν πάρει προσωπική υπόθεση την έκφραση και θέλουν να επικοινωνήσουν αυτό το Τεράστιο Ψέμα, την Αλήθεια τους δηλαδή, πάντα θα βρίσκουν να τους κοιτάζουν, όμορφα μάτια και ευήκοα ώτα.
Ανήκετε στην γενιά που πριν κάνει το μεγάλο άλμα σόλο, υπηρέτησε άψογα μεγάλους συνθέτες όπως τον Μαρκόπουλο ή τον Σπανό. Σήμερα, πού έχει μετατοπιστεί το τραγούδι και βλέπετε πιθανό και άρα ελπιδοφόρο να ξαναγίνει συνθετοκεντρικό;
Μεγάλη τύχη να συναντάς στα 15 σου τον Νότη Μαυρουδή και να σου μαθαίνει κιθάρα. Μεγάλη τύχη να είσαι 21 και να συναντάς στον θολό δρόμο σου το Γιάννη Μαρκόπουλο και να σου εμπιστέυεται το " Όχι δεν πρέπει να συναντηθούμε" και τον "Ταρζάν". Προσέξτε. Ο Μαρκόπουλος με δύο τελείως διαφορετικού ύφους τραγούδια είδε το δισυπόστατον του χαρακτήρα μου. Ο δόκτωρ Τζέκιλ να τραγουδάει το " Όχι δεν πρέπει" και ο μίστερ Χάιντ τον " Ταρζάν". Πάντα πίστευα στις ολοκληρωμένες προτάσεις. Στη χημεία και την συνεργασία προσωπικοτήτων. Ναι! Πιστεύω πως η άνοιξη του τραγουδιού των 60s και 70s είναι ο μπούσουλας. Αυτοί οι μεγάλοι συνθέτες, ποιητές - στιχουργοί και οι σπουδαίοι ερμηνευτές που έδωσαν τα μεγάλα έργα, αναφορές, είναι ανάγκη πια το έργο τους να γίνει αφορμή για μια νέα επαναδιαπραγμάτευση. Το έχει ανάγκη ο τόπος. Είμαι αιθεροβάμων;
Μεγάλο κομμάτι της νεολαίας, ανακαλύπτει σήμερα μεγάλες επιτυχίες σας, ή τις νιώθει εγγεγραμμένες μέσα της και άρα οικείες. Τι πιστεύετε πώς κάνει ένα τραγούδι διαχρονικό;
Μου κάνει μεγάλη εντύπωση που νέοι άνθρωποι γνωρίζουν αυτά τα προ 40ετίας τραγούδια. Δύο τινά μπορούν να συμβαίνουν. Είτε τα άκουσαν από τους γονείς τους είτε μέσα από το Διαδίκτυο, You tube κτλ. Φρόντισα και εγώ προσωπικά αλλά και πολλοί άγνωστοι σε μένα κομπιουτεράδες να ενημερώσω το You Tube με βιντεάκια σχεδόν όλων των τραγουδιών που έχω πει. Περιττό να πω πως από την στιγμή που άρχισα - μετά από δυόμισι δεκαετίες απόλυτης αποχής και σιωπής - να ασχολούμαι με το διαδίκτυο άρχισαν και οι άλλοι να ασχολούνται μαζί μου.
Η «προβοκάτσια» σας, νομίζω πως κρύβει μια βαθιά ευαισθησία, ίσως και μια απελπισία αφού πάντα το χιούμορ είναι βαθιά δραματικό. Τι θέση έχει για εσάς το χιούμορ; Τι είναι χιούμορ και αλήθεια, έχει σήμερα ο Έλληνας;
Ναι ! Έτσι είναι. Πιστεύω μόνο οι σοβαροί έχουν χιούμορ. Το χιούμορ είναι αλήθεια. Παλαιότερα που η ανάγκη κωδικοποίησης της έκφρασης λόγω κοινωνικών, θρησκευτικών, πολιτικών και πουριτανικών νοοτροπιών, επέτρεπε στο χιούμορ να εκδηλωθεί μ΄ ένα υπονοούμενο λεπτό και υποδόριο τρόπο. Υψηλή τέχνη. Είναι παροιμιώδες το λεπτό χιούμορ των διωκόμενων ομοφυλοφίλων της μεταπολεμικής έως και τα πρώτα χρόνια της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Από το 80 και μετά όμως πήρε τις ανάλογες εκφράσεις με τη πολιτική συγκυρία της εποχής. Έγινε χοντρή πλάκα με κύριο βασικό και συνδετικό επίθετο, το "μαλάκα". Τώρα που δυσκόλεψαν πάλι τα πράγματα, ακούω και βλέπω όμορφα και χαριτωμένα κυρίως μέσα από το διαδίκτυο και από τις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Έχει χιούμορ ο Έλληνας. Αυτό τον σώζει.
Είστε μέλος μια καλλιτεχνικής οικογένειας. Πώς τα βγάζετε πέρα, πώς είναι να ζείτε στο εποικοδόμημα (για να θυμηθούμε τον Μαρξισμό); Αυτό το εποικοδόμημα θαρρώ, ήταν πάντα το ζητούμενό μας.
Περάσαμε χιλιάδες ανταριασμένα κύματα μα μάθαμε να μένουμε κοντά, μαζί και όρθιοι. Ίσως μας ενώνουν κοινές ιδέες. Η Άννα είναι γλύπτρια, ο Δημήτρης ζωγράφος, ο Ανδρέας αν και είναι ψυχολόγος, σπούδασε και ηθοποιός και το εγγονάκι μου με κοιτάει "περίεργα" όταν του τραγουδάω. Αναδείχτηκαν, που λες, αξίες και βαθιά συναισθήματα που αξίζει γι΄αυτά ή μ΄αυτά, να ζεις.
Σε ένα φόντο κατάθλιψης και παραίτησης λόγω κρίσης, πείτε μου το δικό σας τρίπτυχο.
Αυτό το νέο φρούτο, η ομαδική κατάθλιψη, το θεωρώ λίγο-πολύ, μεγάλη πολυτέλεια. Επειδή, έχω περάσει αυτήν την πολυτέλεια της παραίτησης, νομίζω πώς μόνο με την Δημιουργία μπορείς να τη διαπεράσεις και να βγεις ευγνώμων στη ζωή. Να το κάνουμε τρίπτυχο λοιπόν για να το εμπεδώσουμε. Αλληλεγγύη. Γνώση. Δημιουργία.
Συνέντευξη: Δημήτρης Ν. Μανιάτης
Καταρχάς τι περιλαμβάνει το «μενού» στο Γυάλινο, τι θα δούμε κύριε Ανδρεάδη και με ποιους συνεργάζεστε τώρα;
"Στην αρχή θα φάμε χαβιάρι" έλεγε ένα τραγουδάκι μου παλιά-σήμερα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το ασμάτιον αυτό "'αντάρτικο" λόγω επαναστατικών - τρομοκρατικών λέξεων που περιέχει όπως "χαβιάρι", "φιλέτα", "σπαράγγια" να μη σας πω ότι και κάπου ακούγεται και η τρομοκρατική φράση "σ΄αγαπώ" …
Εκεί λοιπόν στο Γυάλινο, θα κάνουμε ένα πρόγραμμα πού θα τονίζει μια προσωπική πορεία 40χρόνων από την Δικτατορία των συνταγματαρχών έως σήμερα στην δικτατορία των ξεπουλημένων αγορών. Τραγούδια που φάνταζαν τότε ανώδυνα και επιδερμικά σήμερα ανέγγιχτα μέσα στον χρόνο να κραυγάζουν με σάρκα και να σαρκάζουν χαμογελαστά την οδύνη. Την οδύνη μας.
Θα είναι ένα τρίωρο πρόγραμμα με μια διαδρομή από το "Θα πάω στη ζούγκλα με τον Ταρζάν" και το "Όχι, δεν πρέπει να συναντηθούμε" μέχρι τα πρόσφατα " Πέρνα απέναντι" και "Υποψία ονείρου". Θα συμμετέχουν, η πολύ καλή τραγουδίστρια 'Ασπα Θεοφίλου και το συγκρότημα «Etsi De» των Δημήτρη Μουτζουράκη και Μιχάλη Χατζηαρσενίου. Πενταμελής μπάντα πολύ καλών μουσικών όπως οι Βασίλης Χατζηνικολάου, Νίκος Καπηλίδης, Κώστας Βαζούρας, Νίκος Ρούλος και ο Χρήστος Βιδινιώτης.
Μετά από τόσο μακρινή απουσία επιστρέψατε στην δισκογραφία σχετικά πρόσφατα με τον δίσκο «Το Σώμα Ξέρει» και συμμετοχή πολλών σημαντικών καλλιτεχνών. Πώς και αποφασίσατε να επιστρέψετε σε ένα αποδομημένο πεδίο- όπως είναι η δισκογραφία-τι νιώσατε και μπήκατε στην περιπέτεια αυτή;
Η αποδόμηση αυτή των δισκογραφικών εταιρειών εμένα με βρήκε 30 (!) χρόνια πριν. Δηλαδή, μετά από μία άκρως επιτυχημένη δισκογραφική πορεία "διασκεδαστικών τραγουδιών" 10 και πλέον LP's αποφασίζω να πω και "κάτι άλλο" γιατί το σύστημα αυτών των εταιρειών " ψεκάστε - σκουπίστε - τελειώσατε " με την ανεξέλεγκτη αλλά ελεγχόμενη υπερπαραγωγή του πουλάμε ό,τι κινείται με πόλωνε, με τρομοκρατούσε και με έκανε αυτό που επιζητούσαν, ανασφαλή άρα ελεγχόμενο.
Βρήκα - κι εγώ δεν ξέρω από πού - την δύναμη να κάνω μία ανεξάρτητη - το 82΄ τώρα - αυτοχρηματοδοτούμενη παραγωγή και να πω αυτό που ήθελα. ΚΑΙ, αυτό που ήθελα. " Σαν ξαφνικό ταξίδι" λεγόταν και ακόμη μου λένε πώς ήταν καλή προσπάθεια.
Έκανα άλλη μια προσπάθεια και μετά, σαν γνήσιο μαύρο πρόβατο γλίστρησα απαλά στο βαθύ σκοτάδι. Εικοσιέξι χρόνια μετά κι αφού ο Φρόιντ, ο Λένιν και οι συνοδοιπόροι τους μπαινόβγαιναν στον λήθαργο μου, η φίλη μου η Φωτεινή ξαφνικά με αποκάλεσε "δημιουργό" ! Συγχύστηκα…με ποιο δικαίωμα άραγε με αποκαλεί τοιουτοτρόπως; …και κοίταζα γύρω να δω σε ποιόν απευθύνεται. Δυστυχώς, ήμασταν τετ-α-τετ… Άρχισα ν΄αναρωτιέμαι μήπως αυτά τα τραγουδάκια που σκαρφιζόμουν με την κιθάρα μου, είχαν πρόσβαση στην έννοια αυτή. Να μη πολυλογώ λοιπόν, σηκώθηκα από τον καναπέ και είπα στην Άννα. Θα πάρω χρήματα από τον οικογενειακό κορβανά και θα κάνω ένα δίσκο. «Μέσα», μου λέει η Άννα, κι ας μπούμε Μέσα. Άρχισα να ψάχνω συνεργάτες. Σταύρος Καβαλιεράτος, φίλος απ΄ τα παλιά, ορχήστρες. Γιάννης Ευθυμιάδης ποιητής, τον Λόγο. Νότης Μαυρουδής, ο δάσκαλός μου - ετών 15 εγώ, 21 αυτός μου μαθαίνει κλασσική κιθάρα – «θα είμαι μαζί σου σε ό,τι με χρειαστείς», μου είπε και το' κανε. Σταμάτης Κραουνάκης, χωρίς περιστροφές. «Θεμάκο ο κόσμος βλέπω σ΄ εκτιμάει και εγώ το ίδιο», μου είπε. Τραγουδήσαμε μαζί το " Πέρνα απέναντι ". Όμορφη στιγμή. Τον αγαπάω. Ηρώ Σαϊα χάρισε απλόχερα την υπέροχη φωνή της και τραγουδήσαμε μαζί, ένα πολύ προσωπικό τραγούδι, την "Επέτειο". Σταυρούλα Μανωλοπούλου, υπέροχη λαϊκή φωνή και όχι μόνο και ο Δημήτρης Ανδρεάδης, ζωγράφος και γιος μου πού τραγουδήσαμε μαζί δύο τραγούδια αλλά και ήταν πλάι μου σ΄ όλη τη διαδικασίας της προεργασίας και της παραγωγής. Παραγωγός και επιμέλεια εξωφύλλου, εννοείται η Άννα. Η Άννα μου. Όταν τελείωσε αυτό το περιπετειώδες αλλά όμορφο ταξίδι, ένοιωσα να με κατακλύζει μια άγρια χαρά που ισοδυναμούσε θα λεγα με αυτήν την άγρια χαρά που εμείς οι έφηβοι των ΄60s νοιώθαμε όταν μπαίναμε σκυφτοί στις υπόγειες πόρτες με τα κόκκινα φώτα της Νοταρά και βγαίναμε 10πόντους ψηλότεροι και γελαστοί που τα καταφέραμε. Τώρα αυτό το λες δημιουργία; Δημιουργός; Δεν ξέρω….Αγάπη όμως, το λες !
Σήμερα, ο νέος καλλιτέχνης που γράφει νέα τραγούδια, είναι σχεδόν αδύνατον να τα δισκογραφήσει με την κλασική παλιά μέθοδο. Εσείς, τι θα συμβουλεύατε ένα νέο τραγουδιστή σήμερα; Πώς να προχωρήσει;
Είναι δύσκολο να είσαι τραγουδοποιός αυτή την εποχή. Θα μου πεις πάντα ήταν πόσο μάλλον και αν είσαι νέος καλλιτέχνης. Πιστεύω όμως πώς μέσα από την αυτοδιαχείριση, μέσα από αλληλέγγυους φορείς και ομάδες και με τη σημαντική αρωγή της τεχνολογίας που απλοποιεί επί το οικονομικότερον τις τεχνικές διαδικασίες, μπορούν να βγουν νέα ακούσματα και ν΄ακουστούν νέες φωνές που ήταν αποκλεισμένες από το παλαιό δισκογραφικό σύστημα. Τώρα που το σκηνικό δεν γράφει "φράγκα" τώρα μπορεί η καλλιτεχνική δημιουργία να βρει διέξοδο. Βέβαια το μέγα πρόβλημα είναι η χρηματοδότηση. Άπαντες απόντες οι χορηγοί. Τα κρατικά ΜΜΕ αποκεφαλισμένα. Οπότε λες στους φίλους σου…"ρε φίλε μήπως σου βρίσκεται κανένα ευρώωωω; " και πάει λέγοντας.
Να βγαίνουν λοιπόν όπου μπορούν, να τραγουδούν και να παίζουν μουσική - συνήθως αυτό συμβαίνει αλλά χωρίς πληρωμή γιατί όπως γνωρίζουμε κάποιοι, στην κρίση βγάζουν λεφτά - και να πείθουν όσο μπορούν και αντέχουν αυτό το δύσπιστο και αλλοπρόσαλλο κοινό.
Συμβάλλατε στην καθιέρωση ενός τύπου τραγουδιού, του λεγόμενου σατυρικού, πριν ακριβώς 40 χρόνια με τις περίφημες «Γελοιογραφίες» και μεταγενέστερα με περίπου 10 σατυρικούς δίσκους. Ποια ήταν η πρώτη ύλη της τότε νέας φόρμας και σήμερα, νιώθετε πως παραμένει η ίδια;
Εγώ πολύ σοβαρά το είχα πάρει. Όμως κάποιος φαίνεται υποδόριος σεξισμός σε συνάρτηση ταραγμένων παιδικών χρόνων…χαχαχα…είχα την εντύπωση ό,τι τραγουδούσα κάτι ανάμεσα σε Τζόνι Χάλιντεϊ και Θανάση Βέγγο….αλλά σοβαρά !
Οι αντιδράσεις του κόσμου επέβαλλαν τον όρο σατιρικό τραγούδι. Εγώ, σάτυρος. Πάντως από παιδί, ακούγοντας ραδιόφωνο π.χ. "ένας φίλος ήρθε απόψε απ΄τα παλιά φορτωμένος με χιλιάδες αναμνήσεις" πριν βάλω τα κλάματα γιατί είχε άσπρα μαλλιά και ήταν απελπισμένος από μια χαμένη αγάπη, κάτι σουρεαλιστικό ξυπνούσε μέσα μου που μου υπεδείκνυε το γιατρικό. Έλεγα λοιπόν " ένας φίλος ήρθε απόψε απ΄τα παλιά φορτωμένος με χιλιάδες προκηρύξεις" και χασκογελούσα…..Ξέρεις, προσφυγικά στην Καλλιθέα, αριστερά υπό διωγμόν, μετεμφυλιακή Ελλάδα….
Δεν υπάρχει λοιπόν φόρμα. Ανεβαίνω στο πάλκο και ο κόσμος με καθοδηγεί.
Περφόρμανς και τραγούδι. Έχετε μεγάλη θητεία. Ποια τα όρια; Ποιες οι επιρροές σας στα πρώτα βήματα, υπάρχουν σήμερα συνεχιστές του είδους, αν ναι ποιοι-ες;
Τους όρους και τα όρια μου υπέδειξαν οι δάσκαλοι που ήταν και οι επιρροές μου, Μέντης Μποστατζόγλου, Νίκος Τσιφόρος, Βασίλης Λογοθετίδης, ο χωρίς όρια Θανάσης Βέγγος, ταυτόχρονα ο Γούντυ Άλλεν, ο Λεοναρντ Κοέν, ο Ντύλαν, ο Σαββόπουλος, ο Μαρσέλ Μαρσώ, ο Μπάστερ Κήτον, ο Ζιλμπέρ Μπεκώ…ουου είναι τόσοι πολλοί που ήθελα να κινούμαι ή να τραγουδάω σαν κι αυτούς. Ήταν και αυτό με εντυπωσίαζε ότι εξέπεμπε πάθος. Δεν μου άρεσαν οι άψογες φωνές. Μου άρεσαν οι " πειραγμένες" φωνές, η αλήθεια τους και αυτήν νομίζω κράτησα. Συνεχιστές; Όσον υπάρχουν φωνές που έχουν πάρει προσωπική υπόθεση την έκφραση και θέλουν να επικοινωνήσουν αυτό το Τεράστιο Ψέμα, την Αλήθεια τους δηλαδή, πάντα θα βρίσκουν να τους κοιτάζουν, όμορφα μάτια και ευήκοα ώτα.
Ανήκετε στην γενιά που πριν κάνει το μεγάλο άλμα σόλο, υπηρέτησε άψογα μεγάλους συνθέτες όπως τον Μαρκόπουλο ή τον Σπανό. Σήμερα, πού έχει μετατοπιστεί το τραγούδι και βλέπετε πιθανό και άρα ελπιδοφόρο να ξαναγίνει συνθετοκεντρικό;
Μεγάλη τύχη να συναντάς στα 15 σου τον Νότη Μαυρουδή και να σου μαθαίνει κιθάρα. Μεγάλη τύχη να είσαι 21 και να συναντάς στον θολό δρόμο σου το Γιάννη Μαρκόπουλο και να σου εμπιστέυεται το " Όχι δεν πρέπει να συναντηθούμε" και τον "Ταρζάν". Προσέξτε. Ο Μαρκόπουλος με δύο τελείως διαφορετικού ύφους τραγούδια είδε το δισυπόστατον του χαρακτήρα μου. Ο δόκτωρ Τζέκιλ να τραγουδάει το " Όχι δεν πρέπει" και ο μίστερ Χάιντ τον " Ταρζάν". Πάντα πίστευα στις ολοκληρωμένες προτάσεις. Στη χημεία και την συνεργασία προσωπικοτήτων. Ναι! Πιστεύω πως η άνοιξη του τραγουδιού των 60s και 70s είναι ο μπούσουλας. Αυτοί οι μεγάλοι συνθέτες, ποιητές - στιχουργοί και οι σπουδαίοι ερμηνευτές που έδωσαν τα μεγάλα έργα, αναφορές, είναι ανάγκη πια το έργο τους να γίνει αφορμή για μια νέα επαναδιαπραγμάτευση. Το έχει ανάγκη ο τόπος. Είμαι αιθεροβάμων;
Μεγάλο κομμάτι της νεολαίας, ανακαλύπτει σήμερα μεγάλες επιτυχίες σας, ή τις νιώθει εγγεγραμμένες μέσα της και άρα οικείες. Τι πιστεύετε πώς κάνει ένα τραγούδι διαχρονικό;
Μου κάνει μεγάλη εντύπωση που νέοι άνθρωποι γνωρίζουν αυτά τα προ 40ετίας τραγούδια. Δύο τινά μπορούν να συμβαίνουν. Είτε τα άκουσαν από τους γονείς τους είτε μέσα από το Διαδίκτυο, You tube κτλ. Φρόντισα και εγώ προσωπικά αλλά και πολλοί άγνωστοι σε μένα κομπιουτεράδες να ενημερώσω το You Tube με βιντεάκια σχεδόν όλων των τραγουδιών που έχω πει. Περιττό να πω πως από την στιγμή που άρχισα - μετά από δυόμισι δεκαετίες απόλυτης αποχής και σιωπής - να ασχολούμαι με το διαδίκτυο άρχισαν και οι άλλοι να ασχολούνται μαζί μου.
Η «προβοκάτσια» σας, νομίζω πως κρύβει μια βαθιά ευαισθησία, ίσως και μια απελπισία αφού πάντα το χιούμορ είναι βαθιά δραματικό. Τι θέση έχει για εσάς το χιούμορ; Τι είναι χιούμορ και αλήθεια, έχει σήμερα ο Έλληνας;
Ναι ! Έτσι είναι. Πιστεύω μόνο οι σοβαροί έχουν χιούμορ. Το χιούμορ είναι αλήθεια. Παλαιότερα που η ανάγκη κωδικοποίησης της έκφρασης λόγω κοινωνικών, θρησκευτικών, πολιτικών και πουριτανικών νοοτροπιών, επέτρεπε στο χιούμορ να εκδηλωθεί μ΄ ένα υπονοούμενο λεπτό και υποδόριο τρόπο. Υψηλή τέχνη. Είναι παροιμιώδες το λεπτό χιούμορ των διωκόμενων ομοφυλοφίλων της μεταπολεμικής έως και τα πρώτα χρόνια της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Από το 80 και μετά όμως πήρε τις ανάλογες εκφράσεις με τη πολιτική συγκυρία της εποχής. Έγινε χοντρή πλάκα με κύριο βασικό και συνδετικό επίθετο, το "μαλάκα". Τώρα που δυσκόλεψαν πάλι τα πράγματα, ακούω και βλέπω όμορφα και χαριτωμένα κυρίως μέσα από το διαδίκτυο και από τις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Έχει χιούμορ ο Έλληνας. Αυτό τον σώζει.
Είστε μέλος μια καλλιτεχνικής οικογένειας. Πώς τα βγάζετε πέρα, πώς είναι να ζείτε στο εποικοδόμημα (για να θυμηθούμε τον Μαρξισμό); Αυτό το εποικοδόμημα θαρρώ, ήταν πάντα το ζητούμενό μας.
Περάσαμε χιλιάδες ανταριασμένα κύματα μα μάθαμε να μένουμε κοντά, μαζί και όρθιοι. Ίσως μας ενώνουν κοινές ιδέες. Η Άννα είναι γλύπτρια, ο Δημήτρης ζωγράφος, ο Ανδρέας αν και είναι ψυχολόγος, σπούδασε και ηθοποιός και το εγγονάκι μου με κοιτάει "περίεργα" όταν του τραγουδάω. Αναδείχτηκαν, που λες, αξίες και βαθιά συναισθήματα που αξίζει γι΄αυτά ή μ΄αυτά, να ζεις.
Σε ένα φόντο κατάθλιψης και παραίτησης λόγω κρίσης, πείτε μου το δικό σας τρίπτυχο.
Αυτό το νέο φρούτο, η ομαδική κατάθλιψη, το θεωρώ λίγο-πολύ, μεγάλη πολυτέλεια. Επειδή, έχω περάσει αυτήν την πολυτέλεια της παραίτησης, νομίζω πώς μόνο με την Δημιουργία μπορείς να τη διαπεράσεις και να βγεις ευγνώμων στη ζωή. Να το κάνουμε τρίπτυχο λοιπόν για να το εμπεδώσουμε. Αλληλεγγύη. Γνώση. Δημιουργία.
ιν.γρ
