Βρηκαμε μια συνεντευξη του κ Γιαννη Λαγου που εδωσε στην δηοσιογραφο Κα Ευγενια Κωτη της Χιωτικης εφημεριδας Αληθεια την οποια αναδημοσιευομε αυτουσια.=========================================
Χιλιάδες μίλια μακριά από τη Χίο.
Στην Αίγυπτο, στην πολυπληθέστερη χώρα του αραβικού κόσμου. Στην πάλαι ποτέ κοσμοπολίτικη Αλεξάνδρεια ζει ένα ζευγάρι Xιωτών, ο Γιάννης Λαγός και η Έλλη Χαλλιορή, μαζί με τα δύο παιδιά τους.
Μία από τις ελάχιστες οικογένειες Xιωτών που ζουν σήμερα στην Αλεξάνδρεια, την πόλη που είχαν σφραγίσει με την παρουσία τους συμπατριώτες μας από τον 19ο μέχρι τα μέσα περίπου του 20ού αιώνα. Η επίσκεψη βέβαια Xιωτών εκεί είναι αυτονόητο ότι αποτελεί ένα ξεχωριστό γεγονός. Με αγκαλιές και φιλιά υποδέχονται τους μαθητές, εκπαιδευτικούς και συνοδούς από τη Χίο. Αν για μας που ήμασταν επισκέπτες στην Αλεξάνδρεια η παρουσία Xιωτών κάνει την καρδιά μας να σκιρτά, μπορεί κανείς να φανταστεί τι σήμαινε για το Γιάννη Λαγό και την Έλλη Χαλλιορή, μόνιμους κατοίκους Αλεξάνδρειας...
Πώς μπορεί όμως ένα ζευγάρι από τη Χίο να βρεθεί στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου; Την ενδιαφέρουσα ιστορία τους αφηγείται η Έλλη Χαλλιορή. Εμπειρία ζωής Ο Γιάννης Λαγός είναι γυμναστής. Έδωσε εξετάσεις για να διδάξει στο εξωτερικό και πέρασε σε αυτή την πόλη. Τώρα διδάσκει στο ιστορικό σχολείο του Ελληνισμού, στο Αβερώφειο Γυμνάσιο Αλεξάνδρειας, ενώ εδώ και δύο χρόνια διδάσκεται αραβικά.
Η απόφασή τους να ξενιτευτούν ήταν συνειδητή. Στο ερώτημα «αν η απόφασή σας έχει δικαιωθεί» η Έλλη Χαλλιορή απαντά καταφατικά και εξηγεί: «Είναι μια εμπειρία ζωής, γνωρίζεις διαφορετικούς πολιτισμούς, διαφορετικές κουλτούρες. Το μεγάλο κέρδος είναι ειδικά για τα παιδιά. Η μεγάλη μας κόρη ήλθε εδώ στα 15 της χρόνια, προτιμά όμως να είναι στη Χίο. Η μικρή είναι πρώτη Γυμνασίου, δε θέλει να φύγει από την Αλεξάνδρεια γιατί περνάει πολύ ωραία».
Σημειωτέον ότι αυτά τα παιδιά όταν ολοκληρώσουν τη φοίτησή τους στο ελληνικό σχολείο της Αλεξάνδρειας δεν θα μπουν στη διαδικασία των πανελλαδικών αλλά θα εισαχθούν στα ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας μας με τα ισχύοντα για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση των παιδιών των αλλοδαπών. Όσα κι αν είναι τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας επιλογής, ειδικά για τα παιδιά είναι μια μετάβαση που απαιτεί ιδιαίτερη προσαρμοστικότητα. Πολιτισμικό σοκ Αν η χιώτικη αντιπροσωπεία στην ολιγοήμερη επίσκεψή της εκεί συγκλονίστηκε από τις απίστευτες εικόνες απόλυτης φτώχειας, τι έπαθαν οι ίδιοι όταν έφτασαν για μόνιμη εγκατάσταση στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου; « Στην αρχή παθαίνεις ένα πολιτισμικό σοκ. Μετά αρχίζεις να παρατηρείς πράγματα όπως βλέπεις στην Ελλάδα. Παρατηρείς, μαθαίνεις συγκρίνεις. Τα παιδιά τα επηρεάζει αυτό, βλέπουν ότι η ζωή έχει κι άλλες όψεις... Αυτό όμως τα έχει κάνει καλύτερα. Σκέπτονται και βλέπουν.
Εδώ οι απαιτήσεις τους είναι διαφορετικές γιατί τη δυστυχία τη βλέπει κανείς σε κάθε του βήμα...» Φτώχεια και... χαμόγελο Στο διάστημα που η οικογένεια των Xιωτών έχει ενταχθεί μέσα στην κοινωνία της Αλεξάνδρειας μπορεί να μας μεταφέρει μερικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τους Αιγυπτίους. Η μεγάλη απορία όσων παρατηρούν τους απλούς καθημερινούς ανθρώπους στους κεντρικούς δρόμους και τα φτωχικά σοκάκια είναι πώς μπορούν να χαμογελούν ενώ ζουν κάτω από τα όρια της εξαθλίωσης. Η Έλλη Χαλλιορή έχει μια απάντηση γι’ αυτό: «Ο Αιγύπτιος είναι ένας δυστυχισμένος άνθρωπος που έχει μάθει να σκύβει το κεφάλι του σε αφεντάδες. Γι’ αυτούς είναι ο τρόπος ζωής τους. Διαβάζοντας την ιστορία μπορεί κανείς να εξηγήσει κάποιες συμπεριφορές. Έχω διαβάσει αρκετά, γιατί αν δεν διαβάσεις για τον τόπο δεν μπορείς να τον γνωρίσεις να τον αγαπήσεις...» Ο παράδεισος... των ελλήνων συνταξιούχων Όταν ο μέσος μισθός στην Αίγυπτο είναι περίπου 150 δολάρια μπορεί κανείς να φανταστεί πώς θα ένιωθε σε αυτή τη χώρα ένας έλληνας συνταξιούχος εκεί...
Ήδη όπως μας είπαν ο Γιάννης Λαγός και η Έλλη Χαλλιορή έχουν αρχίσει να επιστρέφουν κάποιοι συνταξιούχοι από την Ελλάδα που είχαν βέβαια δεσμούς με την Αίγυπτο. «Εδώ ένας έλληνας συνταξιούχος ζει βασιλικά...» σχολίασαν. Μοιάζει αστείο αλλά είναι τραγικό. Ίσως ο μοναδικός τρόπος να διατηρηθεί ο ελληνισμός της Αιγύπτου είναι να μετακομίσουν εκεί οι έλληνες συνταξιούχοι που ζουν κάτω από τα όρια της εξαθλίωσης. Όχι σε μια χώρα της Αφρικής όπως η Αίγυπτος, αλλά σε μια χώρα της Ευρώπης, όπως η Ελλάδα... Πάντως ήδη δύο τρεις οικογένειες μετακόμισαν στην Αλεξάνδρεια γιατί δεν μπορούσαν να ζήσουν εδώ. «Οι Έλληνες είναι ένα γκέτο» Με βάση τα οικονομικά δεδομένα ακούγεται ελκυστική η ζωή των Ελλήνων στην Αίγυπτο. Πόσο εύκολη όμως είναι η μετάβαση σε μια τόσο διαφορετική κοινωνία; Φαίνεται ότι η οικογένεια Λαγού δεν πρέπει να αντιμετώπισε ιδιαίτερα προβλήματα αφού βρέθηκε στην «αγκαλιά» των λιγοστών Eλλήνων που ζουν στην Αλεξάνδρεια.
Στην πολυκατοικία που διαμένουν κατοικούν μόνο Άραβες που όμως έχουν μια μέση ή ανώτερη επαγγελματική και κοινωνική θέση. « Εμείς δεν έχουμε επαφή με κανέναν, όταν έρχεσαι εδώ κάνεις παρέα μόνο με Έλληνες, πας σε μέρη που είναι ασφαλή. Σιγά- σιγά διαπιστώνεις ότι δεν υπάρχει λόγος να φοβάσαι...» Αιγύπτιοι μιλούν Eλληνικά Η πολύχρονη συνύπαρξη Ελλήνων και Αιγυπτίων και η αλληλεπιδράσή τους έχει αφήσει τα σημάδια της σε κάποιους αιγυπτίους μουσουλμάνους που ακόμα μιλάνε τα Eλληνικά. Η ίδια γνωρίζει αρκετούς που μιλάνε τα Eλληνικά και αναπολούν την εποχή που ζούσανε μαζί με τους Έλληνες, αν και ο ρόλος τους ήταν βοηθητικός.
Αρκετοί Aιγύπτιοι δούλευαν ως βοηθητικό προσωπικό στους Έλληνες που διακρίνονταν για την ευμάρειά τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο χασάπης της που είναι Aιγύπτιος, μουσουλμάνος, μιλάει τα Eλληνικά και θυμάται: «Τι ωραία που περνούσαμε με τους έΈληνες, θυμάμαι το Πάσχα...» Γενικά στο άκουσμα της καταγωγής ενός Έλληνα οι Aιγύπτιοι είναι πολύ φιλικοί. «Τους ξεχωρίζουν τους Έλληνες και αυτό δεν είναι ψεύτικο, είναι αληθινό» παρατηρεί η Έλλη Χαλλιορή. Ας ξαναγυρίσουμε στη γλώσσα. Στον αντίποδα κάποιων πρεσβύτερων Aιγυπτίων που μιλούν ακόμη Eλληνικά, ο Γιάννης Λαγός μαθαίνει εδώ και δύο χρόνια Aραβικά, όπως θα έκανε κάθε μόνιμος κάτοικος. Τίποτα... η Αλεξάνδρεια Καθώς η Έλλη Χαλλιορή μας «ξεναγεί» νοερά στην Αλεξάνδρεια όπου διαμένει μόνιμα η οικογένεια Λαγού, προσπαθούμε να γεφυρώσουμε το χάσμα ανάμεσα στις εικόνες που έχουμε συλλέξει από βιβλία για την κοσμοπολίτικη Αλεξάνδρεια και τη σημερινή, άναρχα δομημένη πόλη. Το χάσμα είναι τεράστιο.
Ελάχιστα στοιχεία κι αυτά πολυκαιρισμένα θυμίζουν την πόλη με τους χιλιάδες Έλληνες, αρκετοί από τους οποίους διέπρεψαν στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή του τόπου. Τίποτα από την αίγλη του παρελθόντος δε φθάνει μέχρι το σήμερα. Έτσι όταν ρωτάμε την Έλλη Χαλλιορή «Τι είναι σήμερα η Αλεξάνδρεια;» μας απαντά: «Τίποτα! Αυτό που είναι μόνο στο μυαλό και στη καρδιά μας. Σήμερα, είναι μόνο μια μεγαλούπολη...» Τα δε επιβλητικά, νεοκλασικά κτήρια που άφησε πίσω του ο ελληνισμός της Αλεξάνδρειας εκτός του ότι είναι πλέον εμφανώς γερασμένα, τα περισσότερα φιλοξενούν ξένες πρεσβείες.
Η Αλεξάνδρεια των κοιμητηρίων Μια επίσκεψη στο κοιμητήριο της Αλεξάνδρειας μας προέτρεψε να κάνουμε η Έλλη Χαλλιορή. Όντως αρκούν μόνο μερικά βήματα ανάμεσα στους τάφους που γράφουν το όνομα του θανόντος με τη διευκρίνιση «Εκ Χίου» για να συνειδητοποιήσει ο επισκέπτης ότι η περιδιάβαση ανάμεσα στους τάφους ισοδυναμεί με τη μελέτη ενός βιβλίου ιστορίας για τον ελληνισμό της Αιγύπτου. Δεν είναι μόνο ο τάφος του Καβάφη, αλλά και τόσοι άλλοι που σηματοδοτούν τη διαδρομή του ελληνισμού εκεί.
Η κοινωνική διαστρωμάτωση αντανακλάται και στους τάφους των Xιωτών. Απέριττες ταφόπλακες από τη μια και περίτεχνοι επιβλητικοί τάφοι από την άλλη... Χαρακτηριστικό δείγμα ο τάφος της 19χρονης κόρης του Χιώτη Ζερβουδάκη που είχε φιλοτεχνηθεί από το μεγάλο τηνιακό γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά. Μόνο το φως...
Η Αλεξάνδρεια, η κοιτίδα των φιλοσοφικών ρευμάτων, η Αλεξάνδρεια που ενέπνευσε τον Καβάφη, και αλλους , που έδωσε ώθηση σε κάθε μορφής καλλιτεχνική δημιουργία τι σχέση έχει με το σήμερα;
Αποχαιρετούμε την οικογένεια Λαγού, κυρίως όμως την Αλεξάνδρεια που χάθηκε. Τίποτα δεν είναι όπως πριν.
Ίσως μόνο το γλυκό μενεξεδί φως του ουρανού που λούζει τα γερασμένα νεοκλασικά κτήρια της παραλίας και τους φοίνικες. Η αχλύς του μύθου..
Aποστολή: EYΓENIA KΩTH
