Αθήνα
Καίσιο-137 και ιώδιο-131 είναι τα ραδιενεργά υλικά που έχουν διαρρεύσει μέχρι στιγμής από το ατύχημα του πυρηνικού εργοστασίου στην Φουκουσίμα της Ιαπωνίας, αναφέρει Το Βήμα.Ανεξάρτητα πάντως από το είδος του ραδιενεργού στοιχείου, η έκθεση στην ιονίζουσα ακτινοβολία έχει σοβαρές επιδράσεις στην ανθρώπινη φυσιολογία. Ειδικότερα, η ιονίζουσα ακτινοβολία διασπά τους χημικούς δεσμούς σε μόρια (DNA, πρωτεΐνες) των κυττάρων μας. Ο οργανισμός μας ανταποκρίνεται στην πρόκληση θέτοντας σε λειτουργία τους μηχανισμούς επιδιόρθωσης που διαθέτει. Ωστόσο, όταν η επίθεση που έχει δεχθεί είναι ισχυρή (μεγάλη δόση ακτινοβολίας) και διασκορπισμένη σε ολόκληρο το σώμα (σε αντίθεση με την θεραπευτική ακτινοβολία που είναι πάντοτε εντοπισμένη), οι μηχανισμοί επιδιόρθωσης δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν.
Ιστοί και κυτταρικοί τύποι που πολλαπλασιάζονται έντονα, είναι αυτοί που πλήττονται περισσότερο από την ιονίζουσα ακτινοβολία. Μεταξύ αυτών είναι τα αιμοποιητικά κύτταρα του μυελού των οστών, αλλά και τα επιθηλιακά κύτταρα του γαστρεντερικού συστήματος. Δεν είναι λοιπόν περίεργο που η ναυτία και οι εμετοί είναι τα πρώτα συμπτώματα της έκθεσης σε ραδιενέργεια, ακολουθούμενα από διάρροιες πυρετό και πονοκεφάλους. Ισχυρές δόσεις ακτινοβολίας οδηγούν σε πολυοργανική ανεπάρκεια και θάνατο.
Εκτός από τις άμεσες επιπτώσεις, η ιονίζουσα ακτινοβολία έχει και μακροπρόθεσμες συνέπειες στον ανθρώπινο οργανισμό. Οι μεταλλάξεις που υφίσταται το DNA από την ακτινοβολία, οδηγούν σε εμφάνιση καρκίνου. Καθώς το DNA είναι το υλικό που κληροδοτείται από τη μια γενιά στην επόμενη, οι επιπτώσεις της έκθεσης σε ραδιενέργεια συχνά διαπιστώνονται και σε απογόνους των θυμάτων.
Τα ισότοπα της Φουκουσίμα
Το καίσιο-137 είναι διαλυτό στο νερό και ιδιαίτερα τοξικό για τον ανθρώπινο οργανισμό. Πειράματα σε σκύλους έδειξαν ότι μια δόση της τάξεως των 44 μικρογραμμαρίων ραδιενεργού καισίου ανά κιλό επέφερε τον θάνατο σε διάστημα 3 εβδομάδων. Αντίδοτο στο ραδιενεργό καίσιο, το οποίο κατανέμεται ομοιόμορφα στον οργανισμό με κάπως αυξημένες συγκεντρώσεις στο μυϊκό σύστημα, είναι το κυανούν της Πρωσσίας ή Πρωσσικό μπλέ. Πρόκειται για μια συνθετική χρωστική η οποία συνδέεται μαζί του και επιταχύνει την αποβολή του από τον οργανισμό. H Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (Food and Drug Administration, FDA) έχει εγκρίνει κάψουλες των 500 χιλιοστογραμμαρίων υψηλής καθαρότητας της χρωστικής για τη συγκεκριμένη χρήση
Το ιώδιο-131 έχει πολύ μικρό χρόνο ημιζωής (μια εβδομάδα) αλλά είναι ιδιαίτερα τοξικό καθώς ο οργανισμός το συγκεντρώνει όλο στον θυρεοειδή. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι τα κρούσματα καρκίνου του θυρεοειδούς αυξήθηκαν δραματικά μεταξύ των ατόμων που εκτέθηκαν στην ραδιενέργεια του Τσέρνομπιλ. Προκειμένου να προστατευτεί κανείς από το ραδιενεργό ιώδιο θα πρέπει να λάβει προληπτικά ιωδιούχο κάλιο (υπάρχει σε μορφή χαπιού ή σε διάλυμα). Το σκεπτικό αυτής της πρακτικής είναι πως ένας θυρεοειδής κορεσμένος σε ιώδιο δεν θα απορροφήσει το ραδιενεργό ισότοπο. Η πείρα έδειξε ότι η εν λόγω πρακτική δουλεύει: η προληπτική χορήγηση ιωδιούχου καλίου στην Πολωνία μετά το ατύχημα του Τσέρνομπιλ, κράτησε τα κρούσματα καρκίνου του θυρεοειδούς στα φυσιολογικά επίπεδα.
Σύμφωνα με τις ιαπωνικές αρχές, δεν έχει υπάρξει διαρροή άλλων ραδιενεργών ισοτόπων και τα χειρότερα έχουν προς το παρόν αποφευχθεί. Παραδείγματος χάριν , μια διαρροή πλουτωνίου-239 δεν θα αύξανε απλώς τους καρκίνους του πνεύμονα στο άμεσο σχετικά μέλλον αλλά οι επιπτώσεις του θα ήταν ανυπολόγιστες καθώς έχει χρόνο ημιζωής 24.000 χρόνια…
