[UPD] Μια σπασμένη δίφυλλη μαρμάρινη πόρτα βρέθηκε στο θύρωμα του τρίτου διαφραγματικού τοίχου που οδηγεί στον τρίτο θάλαμο του τάφου της Αμφίπολης, όπως ανακοίνωσε η επικεφαλής της ανασκαφής στον Τύμβο Καστά της Αμφίπολης, Αικατερίνη Περιστέρη μαζί με τη γενική γραμματέα του υπουργείου Πολιτισμού κυρία Λίνα Μενδώνη παρουσία της κυρίας Αννας Παναγιωταρέα.
Σύμφωνα με το «Έθνος» βρέθηκαν σπασμένα κομμάτια της μαρμάρινης πόρτας, όπου στηριζόταν σε στροφείς (μεντεσέδες). Τόνισαν δε πως αυτό ενισχύει τη θέση ότι πρόκειται για μακεδονικό τάφο.
Η δίφυλλη μαρμάρινη πόρτα, σύμφωνα με τα νεότερα στοιχεία, είναι πάχους 14 εκατοστών από μάρμαρο Θάσου και φέρει διακοσμητικά στοιχεία, εφηλίδες (κεφαλές καρφιών).
Η εκτίμηση της ανασκαφικής – διεπιστημονικής ομάδας είναι πως μετά το θύρωμα μέσα στον τρίτο θάλαμο υπάρχει κλίμακα (σκάλα) που κατεβαίνει σε βάθος ίσως και 2 μέτρων.
Η εξέλιξη των τεχκικών εργασιών
1.Το δάπεδο της επίχωσης πίσω από τις Καρυάτιδες έχει φτάσει ως την στέψη των βάθρων, επί των οποίων στηρίζονται οι Καρυάτιδες, δηλαδή περίπου στο 1,5 μ.
2. Αυτή η επίχωση θα παραμείνει προσωρινά ως αντιστήριξη του τρίτου διαφράγματος. Θα αρχίσει να καταβιβάζεται σε συνδυασμό με την απομάκρυνση χωμάτων από τον τέταρτο χώρο.
3. Να σημειώσω ότι στον χώρο, δηλαδή, πίσω από τις Καρυάτιδες ως τον τρίτο διαφραγματικό τοίχο, τοποθετήθηκε η δεύτερη φάση αντιστήριξης, με ισχυρές μεταλλικές κοιλοδοκούς.
4. Επίσης, υποστηλώθηκε προσωρινά το θραυσμένο υπέρθυρο του τρίτου διαφράγματος, το οποίο θα απομακρυνθεί για να καθαριστεί και να συντηρηθεί.
5. Στον τέταρτο χώρο -ο οποίος χαρακτηρίζεται από συνεχή ορθομαρμάρωση ίδιου τύπου μαρμάρου Αλυκής Θάσου, όπως και το σύνολο του μνημείου- υλοποιούνται ήδη από την Δευτέρα εργασίες αντιστήριξης των τοίχων και υποστύλωσης της θόλου για την ασφάλεια των εργαζομένων και του μνημείου. Εχει, λοιπόν, ήδη ολοκληρωθεί η αντιστήριξη στην στέψη των πλαϊνών τοίχων και έχει ξεκινήσει η τοποθέτηση της υποστύλωσης της θόλου, με μεταλικές σωληνωτές δοκούς.
6. Λόγω της ευαίσθητης ισορροπίας στην οποία βρίσκεται η θόλος, οι τεχνικοί σύμβουλοι μαζί με το συνεργείο προσπαθούν, με λεπτές επεμβάσεις, να τοποθετήσουν την υποστύλωση χωρίς να διαταράξουν την ισορροπία που έχει δημιουργηθεί μετά τις εξωτερικές αποχωματώσεις.
7. Να σημειώσω ότι η υποστύλωση έχει υλοποιηθεί στα δυο τρίτα της επιφάνειας της θόλου. Οι ευρισκόμενες εκεί εξωτερικές επιχώσεις επιτρέπουν να εξελιχθεί ασφαλέστερα η διαδικασία της υποστύλωσης.
8. Η υποστήλωση που χρησιμοποιείται είναι “παθητική” -δηλαδή, ενεργοποιείται μόνον στις περιπτώσεις που ένας θολίτης τείνει να μετακινηθεί-πράγμα που εξασφαλίζει την ελάχιστη δυνατή επίδραση στην υφιστάμενη ισορροπία της θόλου.
9. Θα έχετε αντιληφθεί ότι βρισκόμαστε στη δυσκολότερη φάση των εργασιών που ως τώρα έχουν πραγματοποιηθεί για την ασφάλεια εργαζόμενων και μνημείου.
10. Έχω αναφερθεί ότι η επίχωση έχει κλίση από Νότο προς Βορρά, με υψομετρική διαφορά πάνω από ένα μέτρο. Στον τέταρτο διαφραγματικό τοίχο έχει εντοπιστεί το άνοιγμα, στο οποίο έχω επίσης αναφερθεί, σε μεγαλύτερο βάθος από τα προηγούμενα ανοίγματα. Οδηγεί τους τεχνικούς στο συμπέρασμα ότι το δάπεδο του τέταρτου χώρου βρίσκεται βαθύτερα από το δάπεδο των προηγούμενων χώρων, πιθανώς κατά δύο μέτρα.
11. Φυσιολογικά, αυτό σηματοδοτεί την ύπαρξη σκάλας ή ράμπας η οποία ξεκινά πιθανώς μετά το θύρωμα του τρίτου διαφράγματος.
12. Συμπληρωματικά σας αναφέρω ότι έχει προχωρήσει το χωματουργικό έργο, που πραγματοποιείται στην δυτική πλευρά του μνημείου για ταπείνωση του ύψους και απάλυνση της κλίσης των πρανών.
Ερωτήσεις και Απαντήσεις από την ενημέρωση για τις ανασκαφές
Ερώτηση: Γίνεται μεγάλη συζήτηση ότι το μνημείο ήταν γνωστό. Γιατί αποφασίσατε να σκάψετε ένα γνωστό μνημείο;
Απάντηση Κ. Περιστέρη: Μέγα λάθος. Ξεκινήσαμε το 2012 με την ανασκαφή του περιβόλου, ταυτίσαμε το λιοντάρι στην κορυφή του τύμβου και συνεχίσαμε με τον τάφο. Εμφανίζονται να μιλούν άνθρωποι που δούλευαν στην περιοχή σαράντα χρόνια και δεν είχαν ιδέα για το συγκεκριμένο μνημείο.
Απάντηση Κ. Περιστέρη: Μέγα λάθος. Ξεκινήσαμε το 2012 με την ανασκαφή του περιβόλου, ταυτίσαμε το λιοντάρι στην κορυφή του τύμβου και συνεχίσαμε με τον τάφο. Εμφανίζονται να μιλούν άνθρωποι που δούλευαν στην περιοχή σαράντα χρόνια και δεν είχαν ιδέα για το συγκεκριμένο μνημείο.
Ερώτηση: Υπάρχει χρονοδιάγραμμα από τη στιγμή που έχει αποκαλυφθεί μόνον το 5% του μνημείου;
Απάντηση Κ. Περιστέρη: Πολύ χονδρικά το βάζουμε. Η ανασκαφή θα απαντήσει.
Απάντηση Κ. Περιστέρη: Πολύ χονδρικά το βάζουμε. Η ανασκαφή θα απαντήσει.
Ερώτηση: Μετά τα νέα ευρήματα με τα καρφιά και τα κομμάτια της θύρας, ενισχύεται η χρονολόγηση;
Απάντηση Κ. Περιστέρη: Όταν εμείς χρονολογούμε το μνημείο στο τελευταίο τέταρτο του 4ουπ.Χ αιώνα, είμαστε απόλυτα σίγουροι τόσο για τον περίβολο, όσο και για τα ευρήματά μας. Το να έρχονται συνάδελφοι, που από φωτογραφία χρονολογούν, δεν γίνεται. Τα καρφιά δεν εμπλουτίζουν την χρονολόγηση. Σας δίνουμε όλα τα στοιχεία για να έχετε σαφή εικόνα. Ωστόσο, δεν μπορεί όλο το υλικό να βγαίνει σε ένα δελτίο τύπου.
Απάντηση Κ. Περιστέρη: Όταν εμείς χρονολογούμε το μνημείο στο τελευταίο τέταρτο του 4ουπ.Χ αιώνα, είμαστε απόλυτα σίγουροι τόσο για τον περίβολο, όσο και για τα ευρήματά μας. Το να έρχονται συνάδελφοι, που από φωτογραφία χρονολογούν, δεν γίνεται. Τα καρφιά δεν εμπλουτίζουν την χρονολόγηση. Σας δίνουμε όλα τα στοιχεία για να έχετε σαφή εικόνα. Ωστόσο, δεν μπορεί όλο το υλικό να βγαίνει σε ένα δελτίο τύπου.
Ερώτηση: Από τον Αύγουστο και μετά, έγιναν νέα γαιοσκαναρίσματα;
Απάντηση Κ. Περιστέρη: Δεν έχουν γίνει ποτέ εκεί που σκάβουμε τώρα. Εκεί είχε τα μπάζα Λαζαρίδη και ήταν αδύνατον να γίνει. Έχει γίνει στον φυσικό λόφο, όπου βρέθηκαν τάφοι εποχής σιδήρου και αρχαϊκών χρόνων.
Απάντηση Κ. Περιστέρη: Δεν έχουν γίνει ποτέ εκεί που σκάβουμε τώρα. Εκεί είχε τα μπάζα Λαζαρίδη και ήταν αδύνατον να γίνει. Έχει γίνει στον φυσικό λόφο, όπου βρέθηκαν τάφοι εποχής σιδήρου και αρχαϊκών χρόνων.
Ερώτηση: Δεν έχει κάνει ανάλογη έρευνα η κ. Κουκούλη;
Απάντηση Κ. Περιστέρη:Δεν ξέρω τι έχει κάνει. Δεν έχω στο αρχείο της Εφορείας τίποτε σχετικό. Αυτά που λέει ο κ. Πολυμενάκος δεν ευσταθούν. Είχε έρθει το 1992 και έκανε έρευνα στον τάφο της αλεπούς και στους γύρω μακεδονικούς τάφους.
Απάντηση Κ. Περιστέρη:Δεν ξέρω τι έχει κάνει. Δεν έχω στο αρχείο της Εφορείας τίποτε σχετικό. Αυτά που λέει ο κ. Πολυμενάκος δεν ευσταθούν. Είχε έρθει το 1992 και έκανε έρευνα στον τάφο της αλεπούς και στους γύρω μακεδονικούς τάφους.
Ερώτηση: Υπάρχουν δημοσιεύματα που λένε ότι μετέχετε σε διαδικασία πολιτικής εκμετάλλευσης.
Απάντηση Κ. Περιστέρη: Δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Κάνω ανασκαφές πάνω από 30 χρόνια. Νιώθω λατρεία για τη δουλειά μου. Όλα αυτά είναι κακίες. Εκτός αν εννοούν τη στήριξη που μου παρέχει η πολιτική ηγεσία του ΥΠΟΟΑ στο οποίο υπηρετώ και ευχαριστώ γι αυτό.
Απάντηση Κ. Περιστέρη: Δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Κάνω ανασκαφές πάνω από 30 χρόνια. Νιώθω λατρεία για τη δουλειά μου. Όλα αυτά είναι κακίες. Εκτός αν εννοούν τη στήριξη που μου παρέχει η πολιτική ηγεσία του ΥΠΟΟΑ στο οποίο υπηρετώ και ευχαριστώ γι αυτό.
Ερώτηση: Τι λέτε εσείς κ. Μενδώνη;
Απάντηση: Δεν καταλαβαίνω γιατί μιλάμε για πολιτική εκμετάλλευση. Καθοδήγησε κάποιος το εύρημα για να βρεθεί εκεί που βρέθηκε; Γιατί είναι πολιτική εκμετάλλευση, επειδή ο υπουργός Πολιτισμού επισκέπτεται το εύρημα ασκώντας τις αρμοδιότητες του; Από πότε είναι πολιτική εκμετάλλευση, το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός από ενδιαφέρον επισκέπτεται ένα σημαντικό μνημείο;
Απάντηση: Δεν καταλαβαίνω γιατί μιλάμε για πολιτική εκμετάλλευση. Καθοδήγησε κάποιος το εύρημα για να βρεθεί εκεί που βρέθηκε; Γιατί είναι πολιτική εκμετάλλευση, επειδή ο υπουργός Πολιτισμού επισκέπτεται το εύρημα ασκώντας τις αρμοδιότητες του; Από πότε είναι πολιτική εκμετάλλευση, το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός από ενδιαφέρον επισκέπτεται ένα σημαντικό μνημείο;
Ερώτηση: Η εξέλιξη της ανασκαφής επιβεβαιώνει την υπόθεση σας για μακεδονικό τάφο. Την ίδια ώρα μας λέτε ότι βρέθηκαν πεσμένα μάρμαρα. Ακούγεται από αρχιτέκτονες ότι η αποχωμάτωση έβλαψε τα μάρμαρα.
Απάντηση Κ. Περιστέρη: Δεν κάναμε αποχωμάτωση με μηχανήματα πάνω από τον τάφο. Όμως, το 1913 εδώ υπήρχε μια μονάδα βουλγαρικού στρατού και δίνονταν μάχες. Βρίσκουμε ακόμη οβίδες, που πιθανόν προκάλεσαν ζημιά. Ενώ τον 6 μ.Χ. αιώνα, είχαμε σεισμό 6,8 ρίχτερ, που άλλαξε και τον ρούν του Στρυμώνα, προκαλώντας, επίσης ζημιά και στον τάφο.
Απάντηση Κ. Περιστέρη: Δεν κάναμε αποχωμάτωση με μηχανήματα πάνω από τον τάφο. Όμως, το 1913 εδώ υπήρχε μια μονάδα βουλγαρικού στρατού και δίνονταν μάχες. Βρίσκουμε ακόμη οβίδες, που πιθανόν προκάλεσαν ζημιά. Ενώ τον 6 μ.Χ. αιώνα, είχαμε σεισμό 6,8 ρίχτερ, που άλλαξε και τον ρούν του Στρυμώνα, προκαλώντας, επίσης ζημιά και στον τάφο.
Ερώτηση: Έχουν μπει στον τάφο;
Απάντηση: Κ. Περιστέρη: Στα αρχαία χρόνια ίσως να είχαν να είχαν μπει τυμβωρύχοι. Αλλά θα ήταν δύσκολο να έχουν φτάσει μέσα.
Λ. Μενδώνη: Η τυμβωρυχία ήταν σύνηθες φαινόμενο στην αρχαιότητα. Έχουμε ισχυρές ενδείξεις ότι στα αρχαία χρόνια έγιναν απόπειρες σύλησης. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε μέχρι πού έφτασαν.
Απάντηση: Κ. Περιστέρη: Στα αρχαία χρόνια ίσως να είχαν να είχαν μπει τυμβωρύχοι. Αλλά θα ήταν δύσκολο να έχουν φτάσει μέσα.
Λ. Μενδώνη: Η τυμβωρυχία ήταν σύνηθες φαινόμενο στην αρχαιότητα. Έχουμε ισχυρές ενδείξεις ότι στα αρχαία χρόνια έγιναν απόπειρες σύλησης. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε μέχρι πού έφτασαν.
Ερώτηση: Πότε θα είναι επισκέψιμος ο τύμβος; Ακούμε για υδροπλάνα;
Απάντηση: Κ. Περιστέρη:Θα είναι καλό να γίνει επισκέψιμος αλλά όταν θα έχουμε τελειώσει την εργασία μας. Χρειαζόμαστε χρόνο γιατί υπάρχουν πολλά στάδια.
Λ. Μενδώνη: Να σας θυμίσω ότι ο Ανδρόνικος ανάσκαψε το 1977 τη μεγάλη τούμπα στην Βεργίνα. Όμως η σημερινή μορφή του μουσείου ολοκληρώθηκε το 2002. Η Αμφίπολη δεν είναι μόνον ο τύμβος Καστά. Είναι από τις σημαντικότερες πόλεις του βορειοελλαδικού χώρου. Με αφορμή την ανασκαφή δίνεται η ευκαιρία να μπει η περιοχή στον αναπτυξιακό χάρτη. Το βαρύ πολιτιστικό απόθεμα, το πολιτιστικό τοπίο με το φυσικό περιβάλλον πρέπει να διατηρηθούν στο μέγιστο βαθμό.
Απάντηση: Κ. Περιστέρη:Θα είναι καλό να γίνει επισκέψιμος αλλά όταν θα έχουμε τελειώσει την εργασία μας. Χρειαζόμαστε χρόνο γιατί υπάρχουν πολλά στάδια.
Λ. Μενδώνη: Να σας θυμίσω ότι ο Ανδρόνικος ανάσκαψε το 1977 τη μεγάλη τούμπα στην Βεργίνα. Όμως η σημερινή μορφή του μουσείου ολοκληρώθηκε το 2002. Η Αμφίπολη δεν είναι μόνον ο τύμβος Καστά. Είναι από τις σημαντικότερες πόλεις του βορειοελλαδικού χώρου. Με αφορμή την ανασκαφή δίνεται η ευκαιρία να μπει η περιοχή στον αναπτυξιακό χάρτη. Το βαρύ πολιτιστικό απόθεμα, το πολιτιστικό τοπίο με το φυσικό περιβάλλον πρέπει να διατηρηθούν στο μέγιστο βαθμό.
Ίσως είναι του Μ. Αλεξάνδρου ο τάφος, λέει το National Geographic – Ανοιχτά όλα τα ιστορικά ενδεχόμενα
Tο περιοδικό National Geographic προσπαθεί να δώσει τις δικές του απαντήσεις για τον τάφο της Αμφίπολης, συνδυάζοντας τα τελευταία ευρήματα και τα αντικειμενικά στοιχεία, με τα ιστορικά στοιχεία από αρχαίες πηγές.
«Μπορεί να κρύβει τον Αλέξανδρο;», διερωτάται και εξετάζει όλες τις θεωρίες και τα ενδεχόμενα που θα μπορούσαν να δώσουν σαφή απάντηση στο ερώτημα – τίτλο του δημοσιεύματος.
-Πού μπορεί να κατέληξε το σώμα του Αλέξανδρου μετά το θάνατο στη Βαβυλώνα;
-Ποιος μπορεί να έδωσε την εντολή κατασκευής του μνημείου της Αμφίπολης; (Ενα μνημείο που στοίχισε πολλά τάλαντα – μερικά δισεκατομμύρια ευρώ- περιορίζει τους πιθανούς εντολείς σε ελάχιστα άτομα, Μ.Αλέξανδρος και εντολείς, χωρίς απαραίτητα τα δύο πρόσωπα να ταυτίζονται υποχρεωτικά). Στο πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο του τελευταίου τετάρτου του 4ου αιώνα π.Χ. είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι κάποιος επίγονος ήταν δυνατόν να παραγγείλει έναν τέτοιο τάφο στον ελλαδικό χώρο. Εκτός του ότι ήταν ο Μ. Αλέξανδρος ήταν ο μόνος που είχε 10.000 τάλαντα.
-Αν ο Αλέξανδρος έδωσε την εντολή κατασκευής, ποιος μπορεί να βρίσκεται μέσα; Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι ο Αλέξανδρος θα εδινε εντολή για τέτοιο τάφο για άλλον πλην του Φιλίππου και του Ηφαιστίωνα.
-Τι άλλο να κρύβεται μέσα στο μνημείο της Αμφίπολης; Μια εκδοχή είναι αυτή του πολυμνημείου, ενώ δεύτερη θεωρία είναι αυτή του συνδυασμού πολλών χώρων.
Τα επερχόμενα ευρήματα στην Αμφίπολη και η μελέτη τους από τους επιστήμονες θα δώσουν πολλές σημαντικές πληροφορίες, αναφέρει το περιοδικό, ωστόσο, δεν είναι βέβαιο ότι θα απαντηθούν όλα τα ερωτήματα, αφού στις ανασκαφές συχνά δεν υπάρχουν απόλυτα καθοριστικά στοιχεία.
Από την ανάλυση προκύπτει πρώτον, ότι η Αμφίπολη είναι ένα μνημείο με τέτοιο μέγεθος, που τοποθετείται ανάμεσα στα μεγαλύτερα ταφικά μνημεία της παγκόσμιας ιστορίας, δεύτερον ότι ο Μ.Αλέξανδρος είχε τη βούληση να ξοδέψει τεράστια ποσά για ταφικά μνημεία (Φίλιππος, Ηφαιστίωνας) και τρίτον ότι η Αμφίπολη είχε τεράστιο κόστος.
Πού μπορεί να κατέληξε το σώμα του Μ.Αλεξάνδρου;
Μέχρι τώρα ξέραμε ότι τι σώμα του Μ.Αλεξάνδρου πήγε στην Αίγυπτο και ήταν προσκύνημα όλου του αρχαίου κόσμου στο μαυσωλείο του στην Αλεξάνδρεια. Είναι πιθανόν όλα αυτά να μην ισχύουν;
Μέχρι τώρα ξέραμε ότι τι σώμα του Μ.Αλεξάνδρου πήγε στην Αίγυπτο και ήταν προσκύνημα όλου του αρχαίου κόσμου στο μαυσωλείο του στην Αλεξάνδρεια. Είναι πιθανόν όλα αυτά να μην ισχύουν;
Αναλύοντας τις ιστορικές πηγές προκύπτει ότι το σώμα του Αλέξανδρου ήταν μέγα σύμβολο πολιτικής ισχύος και όλοι θα ήθελαν να το έχουν, ενώ βγαίνει το συμπέρασμα ότι υπάρχουν μεγάλες διαφορές και μεταξύ τους αποκλίσεις περί τον Αλέξανδρο. Μετά την κλοπή της σορού στη Συρία, ο Πτολεμαίος ξέφυγε από τους υπερασπιστές της, παραπλανώντας τους ώστε να κυνηγήσουν σαρκοφάγο που είχε μέσα άλλο πτώμα. Αλλη πηγή αναφέρει καύση του σώματος στη Μέμφιδα από τον Πτολεμαίο Α’, ενώ έπειτα από 40-50 χρόνια ο γιος του, Πτολεμαίος Β’, μετέφερε στην Αλεξάνδρεια το ταριχευμένο σώμα.
Ακόμη, αναφέρεται ότι η Ολυμπιάδα έκλαιγε και ζητούσε να έρθει το σώμα στη Μακεδονία για να ταφεί σύμφωνα με την παράδοση.
Με την παραπάνω εικόνα από τα ιστορικά στοιχεία δύσκολα μπορεί κανείς να αποκλείσει ενδεχόμενα, επισημαίνει το περιοδικό. Μπορεί πάλι όλα να κρατήθηκαν μυστικά προκειμένου να εξασφαλιστεί το απρόσβλητο του τάφου του Μ.Αλεξάνδρου.
Τέλος, ακόμη και η επιλογή της Αμφίπολης ως χώρου ταφής ίσως ήταν κομμάτι της άμυνας, αφου ήξεραν ότι οι βασιλικοί τάφοι βρίσκονταν στις Αιγές.
Πέραν από αυτές τις «λογικές» θεωρίες, η ανάγνωση των στοιχείων του μνημείου μπορεί να γεννήσει πολλές τρελές θεωρίες, όπως ότι υπάρχει θαμμένος ο θησαυρός του Αλέξανδρου ή ότι θα βρεθεί μέσα κομμάτι της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας.
Το περιοδικό καταλήγει στο ότι σίγουρα πρόκειται για ταφικό μνημείο, αλλά ίσως να πρόκειται και για κάτι πιο σύνθετο, ενώ επισημαίνει ότι η έρευνα βρίσκεται στην αρχή μιας μακράς πορείας που έχει πολλά να ανακαλύψει…
Το τεύχος Οκτωβρίου του περιοδικού «National Geographic» κυκλοφορεί σήμερα στα περίπτερα όλης της χώρας.
ΠΗΓΗ: Protothema.gr
