Αποστολή Ίμβρος: Μαρία Γιαχνάκη
Μετά από μισό αιώνα σιωπής, τα σχολεία της Ίμβρου ξαναζωντάνεψαν.
Στο χωριό Αγρίδια του πολύπαθου νησιού οι κάτοικοι που ξέμειναν από τον διωγμό του 1964, αλλά και αυτοί που γύρισαν στα πάτρια εδάφη, αντιμετωπίζουν πια μια διαφορετική πραγματικότητα.
Μια πραγματικότητα που γύρισε τις μνήμες πίσω όχι για να πονέσουν διπλά, αλλά για να υψώσουν πιο περήφανα το κεφάλι, οι Ίμβριοι που πάντα περίμεναν αυτή την μέρα.
Η ελληνική γλώσσα θα αρχίσει και πάλι να διδάσκεται στις αίθουσες του σχολείου που για πενήντα χρόνια στεκόταν έρημο και αποξενωμένο να στάζει από την υγρασία του βίαιου ξεριζωμού.
Η αποστολή του newsbomb.gr στην Ίμβρο έγινε με αφορμή την ιστορική μέρα της λειτουργίας των σχολείων. Εκεί συναντήσαμε τους πρωταγωνιστές της προσπάθειας αυτής, μα κυρίως τους τότε μαθητές που άφησαν βίαια το σχολείο, όταν ο νόμος απαγόρευσε να μιλούν ελληνικά. Συναντήσαμε όμως και τους νέους μαθητές, αυτούς που από τώρα γράφουν την νεότερη ιστορία.
50 χρόνια μετά ελληνικά σχολεία και πάλι στην Ίμβρο.
Μέχρι το 1964 λειτουργούσαν στην Ίμβρο το νησί του Αιγαίου με τους Έλληνες αυτόχθονες κατοίκους που παραχωρήθηκε στην Τουρκία το 1923 με τη Συνθήκη της Λωζάνης, 7 ελληνικά σχολεία με συνολικά 693 μαθητές και 27 δασκάλους.
Τότε η τουρκική κυβέρνηση έθεσε σε εφαρμογή το λεγόμενο «πρόγραμμα διάλυσης», μια δέσμη μέτρων αφελληνισμού και εκτουρκισμού της Ίμβρου (35/27.3.1964, απόφαση του εθνικού συμβουλίου ασφαλείας της Τουρκίας), το οποίο περιελάμβανε μαζικές απαλλοτριώσεις καλλιεργήσιμης γης, ίδρυση ανοικτών αγροτικών φυλακών κ.α
Με ειδική νομοθετική ρύθμιση απαγορεύτηκε η ελληνική εκπαίδευση και όλα τα ελληνικά σχολεία έκλεισαν και λειτούργησαν ως δημόσια τούρκικα σχολεία.
«Έτσι οι Έλληνες της Ίμβρου ξεριζώθηκαν. Άλλοι έφυγαν για την Πόλη άλλοι για την Ελλάδα. Όσοι έμειναν στην Ίμβρο είχαν να αντιμετωπίσουν την σκληρότητα των ημερών με φυλακισμένους να ζουν ανάμεσά τους και να κυκλοφορούν ελεύθεροι στις γειτονιές τους αφού αυτό ήταν το σχέδιο της Τουρκικής πλευράς ώστε να αναγκάσουν τους Έλληνες να εγκαταλείψουν ή να ζήσουν σε μια ανοικτή φυλακή» διηγείται η κυρία Ξεινού, μαθήτρια την εποχή εκείνη.
«Ο ξεριζωμός δεν ήταν εύκολος. Άφηναν πίσω τα σπίτια τους, το βιος τους, την πατρίδα τους. Όμως η στέρηση της παιδείας για τους Ιμβρίους ήταν ο πιο σοβαρός λόγος για να αποφασίσουν να εγκαταλείψουν το νησί» τονίζει στο newsbomb.gr ο Γιώργος Ξεινός που νεαρός τότε, έζησε τις στιγμές που καταγράφηκαν στην μνήμη όλων τους.
«Από την δεκαετία του 1990 οι Ίμβριοι άρχισαν σταδιακά να επιστρέφουν στην πατρίδα τους προσδοκώντας να οικοδομήσουν ξανά ένα μέλλον στον τόπο τους. Δεν ήταν εύκολο . Τα σπίτια τους τα βρήκαν ερείπια. Τις γειτονιές τους σκοτεινές και γεμάτες από τις μνήμες του άσχημου παρελθόντος που πέρασαν από τον ουσιαστικό διωγμό του 1964» αναφέρει ο πρόεδρος του συλλόγου Ιμβρίων Αθήνας κύριος Αρσενάκης.
«Όσοι είχαν μείνει στο νησί δεν ήταν αισιόδοξοι για το μέλλον που προσδοκούσαν αυτοί που τώρα έφταναν να ξαναχτίσουν την Ίμβρο.
Η Ίμβρος όμως δεν θα μπορούσε να ξαναγεννηθεί χωρίς τα σχολεία της, χωρίς τα ελληνικά γράμματα. Όταν φύγαμε από το νησί οι γονείς μας απαγόρευσαν να μιλάμε τουρκικά για να καθαρίσει η συνείδησή μας και να μπορέσουμε να βγάλουμε από μέσα μας αυτού του είδους την τρομοκρατία που μας έσκιαζε» εξομολογείται ο Ιμβριος πρόεδρος του συλλόγου Θεσσαλονίκης κύριος Σταματιάδης που τότε ως μαθητής βίωσε κι εκείνος τον ξεριζωμό.
Έτσι άρχισαν οι προσπάθειες, οι πιέσεις, οι διπλωματικές επαφές για να βρεθεί μια λύση να ξανανοίξουν τα σχολεία με πρωτοστάτη έναν αληθινό διπλωμάτη τον Παντελή Βίγκα που από μία φράση παράπονο του Ίμβριου Πατριάρχη επηρεάστηκε για να βοηθήσει να γίνει το όνειρο πραγματικότητα. Όπως εξομολογείται στο newsbomb.gr, ο κύριος Βίγκας: «μια μέρα μου λέει ο Πατριάρχης, δεν είναι κρίμα να έχει η Πόλη ελληνικό σχολείο κι εμείς στην Ίμβρο να μην έχουμε; Θεώρησα δίκαιο το αίτημά του και αποφάσισα να βοηθήσω»
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κκ Βαρθολομαίος του οποίου γενέτειρα είναι η Ίμβρος είχε το όραμα να ξαναχτυπήσει το σχολικό κουδούνι στην Ίμβρο και ενήργησε συστηματικά για την επίτευξη αυτού του στόχου.
Ήθελε να έχει σχολείο η Ίμβρος γιατί μόνο μέσα από τα σχολεία θα μπορούσε να ξαναγεννηθεί το νησί. Έτσι θα μπορούσαν να γυρίσουν οικογένειες, έτσι θα μπορούσαν νέα ζευγάρια να στήσουν το μέλλον τους στο νησί.
Οι προσπάθειες αν και ήταν δύσκολες, το 2013 άρχισαν να φέρνουν τα πρώτα αποτελέσματα. Μετά από 49 χρόνια χτυπάει το κουδούνι στο δημοτικό σχολείο των Αγίων Θεοδώρων. Το 2014 ιδρύεται ο εκπαιδευτικός και πολιτιστικός σύνδεσμος Ίμβρου στην Πόλη με κύριο μέλημα την ανάπτυξη και λειτουργία των ελληνικών μειονοτικών σχολείων της Ίμβρου. Ο στόχος ήταν να ανοίξει το Γυμνάσιο και το Λύκειο στο νησί.
Στις 31 Αυγούστου του 2015 γίνεται πια η επίσημη παραλαβή των σχετικών αδειών και το σχολικό έτος 2015 -2016 βρίσκει πλέον την Ίμβρο για πρώτη φορά στην ιστορία της με πλήρη πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια ελληνική εκπαίδευση.
Χάρη στις άοκνες κι εντατικές προσπάθειες των ομογενειακών φορέων, την ευαισθητοποίηση πολιτικών παραγόντων σε Ελλάδα και Τουρκία , στις προσπάθειες του οικουμενικού Πατριάρχη κκ Βαρθολομαίου οι άδειες δόθηκαν. Γι' άλλη μια φορά μάλιστα φάνηκε περίτρανα ότι η εκκλησία στήριξε την προσπάθεια αυτή αφού μεγάλο μέρος των εξόδων για να χτιστούν αυτά τα σχολεία και για να λειτουργήσουν ξανά, έδωσε η Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου με γενναία ποσά αλλά και ανέλαβε μόνιμος χορηγός και συσσίτιοτροφος των σχολείων. Επίσης η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αμερικής συνέδραμε με μεγάλη εφάπαξ χορηγία για την ολοκλήρωση του έργου των σχολείων καθώς και οι μητροπόλεις Κώου και Νισήρου και Σύμης. Ακόμη και το Πανεπιστήμιο του Νισάντασι αλλά και άλλες ιδιωτικές πρωτοβουλίες στήριξαν το έργο αυτό που θα γραφτεί στην ιστορία.
Χάρη στην εκπαιδευτική αυτή υποδομή που δημιουργήθηκε συνολικά 7 οικογένειες από την Ελλάδα με 14 παιδιά έχουν επανεγκατασταθεί στο νησί το 2015 και μετά το άνοιγμα του δημοτικού σχολείου 7 βρέφη έχουν ήδη γεννηθεί στην Ίμβρο από νέα ζευγάρια.
Στις 12 Οκτωβρίου ο οικουμενικός Πατριάρχης κκ Βαρθολομαίος εγκαινίασε τα σχολεία της Ίμβρου και αφού τέλεσε τον αγιασμό ευχαρίστησε από καρδιάς την Ιερά Αρχεπισκοπή Αμερικής, την Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου που στήριξαν οικονομικά την ιστορική προσπάθεια της εκπαίδευσης στην Ίμβρο αλλά και όσους συνέβαλαν στην προσπάθεια αυτή.
«Πανηγυρίζει σήμερα η Ίμβρος» είπε χαρακτηριστικά συγκινημένος από την εικόνα των παιδιών και της κατάμεστης από κόσμο αίθουσας. Τόνισε μάλιστα: « Αυτό που ζούμε σήμερα είναι η αποκατάσταση του δικαίου είναι η απόδοση της οφειλής»
«Πανηγυρίζει σήμερα η Ίμβρος» είπε χαρακτηριστικά συγκινημένος από την εικόνα των παιδιών και της κατάμεστης από κόσμο αίθουσας. Τόνισε μάλιστα: « Αυτό που ζούμε σήμερα είναι η αποκατάσταση του δικαίου είναι η απόδοση της οφειλής»
Ο διευθυντής του σχολείου Ιωακείμ Καμπουρόπουλος, πρώτος διευθυντής μετά την απαγόρευση των ελληνικών σχολείων συγκινημένος για την μεγάλη μέρα τόνισε: «Σήμερα τη νεκρική σιγή διαδέχονται οι ελπιδοφόρες φωνές των παιδιών μας στις αίθουσες όπου κάποτε βασίλευε η θλίψη της εγκατάλειψης. Σήμερα αρχίζει μια νέα περίοδος και βρίσκει εμάς τους Ιμβρίους όχι να μας πνίγει η θλίψη των αναμνήσεων αλλά να μας τονώνει η ελπίδα της αναδημιουργίας».
Την Ιερά Μονή Βατοπαιδίου στα ιστορικά εγκαίνια εκπροσώπησε ο απεσταλμένος του Ηγουμένου αρχιμανδρίτη Εφραίμ, ο Ιερομόναχος Ευδόκιμος, ο οποίος μίλησε για την ιστορική παράδοση της μονής να συνδράμει σε τέτοιου είδους πρωτοβουλίες που αφορούν στην εκπαίδευση και τον ελληνισμό απανταχού.
Οι καθηγητές των σχολείων και οι μαθητές που άφησαν την ζωή τους στην Ελλάδα για να ζωντανέψουν την Ίμβρο μέσα από τα ελληνικά γράμματα, νιώθουν ίσως την μεγαλύτερη χαρά και ικανοποίηση για το βήμα που κάνουν ως οι πρώτοι μαθητές κι εκπαιδευτικοί μετά την απαγόρευση του τουρκικού νόμου.
Στα ιστορικά εγκαίνια των σχολείων της Ίμβρου παραβρέθηκαν πολιτικοί παράγοντες και εκπρόσωποι από τις κυβερνήσεις Ελλάδας και Τουρκίας, πρόξενοι και πρεσβευτές καθώς και Τούρκοι αξιωματούχοι.
Η Ίμβρος γι άλλη μια φορά γράφτηκε στην ιστορία καταφέρνοντας μετά από μισό αιώνα να ξαναδιδαχτεί η ελληνική γλώσσα στο σχολείο της και μαθητές αλλά και καθηγητές είναι αδιαμφισβήτητα οι μεγάλοι πρωταγωνιστές.
«Στην αρχή νόμιζα ότι θα μας γράψει η ιστορία, λέει ο Γιώργος μαθητής του ιστορικού Λυκείου, έτσι έλεγα στον εαυτό μου. Εμείς είμαστε τα παιδιά που εξαιτίας μας άνοιξε το σχολείο. Μετά όμως το ξανασκέφτηκα και είπα ότι είναι καλύτερα να γράψουμε εμείς την ιστορία από εδώ και στο εξής ως μαθητές αυτού του μαρτυρικού σχολείου».
Η πρώτη μέρα στο σχολείο για όλους ήταν γεμάτη συγκίνηση. Για τους παλιούς μαθητές που ξεριζώθηκαν έκρυβε ένα πόνο. Για τους νέους όμως έκρυβε μια ελπίδα μια χαρά και πολύ αισιοδοξία γιατί θα συνέχιζαν την ιστορία της Ίμβρου από εκεί που την σταμάτησαν οι γονείς τους ή οι παππούδες τους.
