Θεσσαλονίκη
Ένα νέο χειρουργικό νυστέρι, το «GV/GA Sarissa-Lancet», που αποτελεί καινοτομία και χρήσιμο εργαλείο στη χειρουργική είναι το απόσταγμα της 10ετους ερευνητικής προσπάθειας επιστημονικής ομάδας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων. Το καινοτόμο νυστέρι επιτρέπει στον χειρουργό να γνωρίζει αν, κατά τη διάρκεια μιας επέμβασης, οόγκος έχει αφαιρεθεί επί υγιών ορίων, δηλαδή καθ' ολοκληρίαν.
Η «Sarissa» είναι προϊόν συνεργασίας του διδάκτορα Βιοχημείας Γιώργου Βαρθολομάτου, που είναι υπεύθυνος της Μονάδας Μοριακής Βιολογίας του Αιματολογικού Εργαστηρίου του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων, και του Γιώργου Αλεξίου, Νευροχειρουργού και επιστημονικού συνεργάτη του Νευροχειρουργικού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Οι δύο επιστήμονες προσπάθησαν να δώσουν απάντηση στο ερώτημα, αν η Κυτταρομετρία Ροής μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση και να συνεισφέρει στην πρόγνωση των όγκων εγκεφάλου.
Όπως εξηγεί ο κ. Βαρθολομάτος, «η συγκεκριμένη καινοτομία είναι αποτέλεσμα επιστημονικών μελετών δεκαετίας, οι οποίες είναι δημοσιευμένες σε έγκυρα διεθνή περιοδικά, συνδυάζοντας τη βασική με την κλινική έρευνα. Πρόκειται για μελέτες που εστιάζονται στην αντιμετώπιση των καθημερινών δυσκολιών, που ένας νευροχειρουργός αντιμετωπίζει κατά την διάρκεια του χειρουργείου. Τα αποτελέσματα της έρευνας, ήταν ενθαρρυντικά και έτυχαν ευρείας επιστημονικής αποδοχής».
Σημαντικό βήμα στην πορεία της έρευνας ήταν η ανάπτυξη ενός πρωτοκόλλου, που περιγράφηκε για πρώτη φορά και ονομάστηκε «Ioannina Protocol». Αυτό επιτρέπει, εντός 6 λεπτών από τη λήψη του εξαιρεθέντος δείγματος, να πληροφορείται ο χειρουργός αν ο όγκος που αφαιρεί είναι καλοήθης ή κακοήθης, απαντώντας παράλληλα και αν η εξαίρεση του νεοπλάσματος είναι επί υγιών ορίων. Είναι χαρακτηριστικό το σχόλιο ερευνητικής ομάδας από το Πανεπιστήμιο της Ιντιαναπολις, η οποία εργάζεται πάνω στο ίδιο αντικείμενο και η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Journal of Neurosurgery, αναφέροντας ότι, «η ελληνική ομάδα έχει κάνει πρωτοποριακή δουλειά πάνω στην ανάλυση του κυτταρικού κύκλου, χρησιμοποιώντας Κυτταρομετρία Ροής στην εκτίμηση των ορίων των όγκων στη χειρουργική».
Ο Γιώργος Αλεξίου συμπληρώνει πως σήμερα υπάρχει έλλειψη απόλυτων κριτηρίων για τον εντοπισμό των υγιών ορίων του όγκου, καθώς είναι πρακτικά ανέφικτη η λήψη πολλαπλών ταχέων βιοψιών κατά την διάρκεια της εξαίρεσής του. Μάλιστα, προσθέτει, πως άλλες υπάρχουσες τεχνικές, έχουν αμφιλεγόμενη αξιοπιστία ή πολύ μεγάλο κόστος.
«Αξίζει να σημειωθεί ότι μια επιστημονική μας ανακοίνωση στο Proceedings of the National Academy of Sciences, έχει ως θέμα την αξιοπιστία και το ιδιαίτερα χαμηλό κόστος της δικής μας καινοτομίας σε αντιπαράθεση με ερευνητική εργασία που δημοσίευσε το περιοδικό και προερχόταν από επιστημονικές ομάδες του Πανεπιστήμιου του Χάρβαρντ και του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ)» σημειώνει.
Οι δύο επιστήμονες υπογραμμίζουν πως, όταν ένας όγκος αφαιρεθεί πλήρως ο ασθενής έχει καλύτερη πρόγνωση. «Όλες οι μελέτες τονίζουν ότι ασθενείς, στους οποίους έγινε πλήρης εξαίρεση του όγκου, έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο επιβίωσης συγκριτικά με ασθενείς στους οποίους ηαφαίρεση ήταν μερική. Επιπλέον, η μεθοδολογία μας, επιτρέπει να μειωθεί ο χρόνος του χειρουργείου προς όφελος του ασθενή» εξηγούν.
Όπως αναφέρουν οι ερευνητές, η ονομασία του χρήσιμου χειρουργικού εργαλείου δόθηκε μετά από σκέψη. «Καταλήξαμε στην ονομασία Σάρισα, η οποία αποτελεί φόρο τιμής στο αρχαίο μακεδονικό δόρυ, ελπίζοντας ότι θα έχει παρόμοια αποτελέσματα, αυτή τη φορά επί τω αγαθώ».
Σκοπός της ερευνητικής ομάδας, είναι η περαιτέρω έρευνα των αποτελεσμάτων σε επίπεδο βασικής έρευνας, όχι μόνο για διαγνωστικούς σκοπούς, αλλά και με θεραπευτικές προεκτάσεις. Άλλωστε μεγάλη ελληνική εταιρεία που εμπορεύεται κυτταρόμετρα, έδειξε ενδιαφέρον για να χρηματοδοτήσει και να κατασκευάσει το νυστέρι «Sarissa».
Η «Sarissa» είναι προϊόν συνεργασίας του διδάκτορα Βιοχημείας Γιώργου Βαρθολομάτου, που είναι υπεύθυνος της Μονάδας Μοριακής Βιολογίας του Αιματολογικού Εργαστηρίου του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων, και του Γιώργου Αλεξίου, Νευροχειρουργού και επιστημονικού συνεργάτη του Νευροχειρουργικού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Οι δύο επιστήμονες προσπάθησαν να δώσουν απάντηση στο ερώτημα, αν η Κυτταρομετρία Ροής μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση και να συνεισφέρει στην πρόγνωση των όγκων εγκεφάλου.
Όπως εξηγεί ο κ. Βαρθολομάτος, «η συγκεκριμένη καινοτομία είναι αποτέλεσμα επιστημονικών μελετών δεκαετίας, οι οποίες είναι δημοσιευμένες σε έγκυρα διεθνή περιοδικά, συνδυάζοντας τη βασική με την κλινική έρευνα. Πρόκειται για μελέτες που εστιάζονται στην αντιμετώπιση των καθημερινών δυσκολιών, που ένας νευροχειρουργός αντιμετωπίζει κατά την διάρκεια του χειρουργείου. Τα αποτελέσματα της έρευνας, ήταν ενθαρρυντικά και έτυχαν ευρείας επιστημονικής αποδοχής».
Σημαντικό βήμα στην πορεία της έρευνας ήταν η ανάπτυξη ενός πρωτοκόλλου, που περιγράφηκε για πρώτη φορά και ονομάστηκε «Ioannina Protocol». Αυτό επιτρέπει, εντός 6 λεπτών από τη λήψη του εξαιρεθέντος δείγματος, να πληροφορείται ο χειρουργός αν ο όγκος που αφαιρεί είναι καλοήθης ή κακοήθης, απαντώντας παράλληλα και αν η εξαίρεση του νεοπλάσματος είναι επί υγιών ορίων. Είναι χαρακτηριστικό το σχόλιο ερευνητικής ομάδας από το Πανεπιστήμιο της Ιντιαναπολις, η οποία εργάζεται πάνω στο ίδιο αντικείμενο και η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Journal of Neurosurgery, αναφέροντας ότι, «η ελληνική ομάδα έχει κάνει πρωτοποριακή δουλειά πάνω στην ανάλυση του κυτταρικού κύκλου, χρησιμοποιώντας Κυτταρομετρία Ροής στην εκτίμηση των ορίων των όγκων στη χειρουργική».
Ο Γιώργος Αλεξίου συμπληρώνει πως σήμερα υπάρχει έλλειψη απόλυτων κριτηρίων για τον εντοπισμό των υγιών ορίων του όγκου, καθώς είναι πρακτικά ανέφικτη η λήψη πολλαπλών ταχέων βιοψιών κατά την διάρκεια της εξαίρεσής του. Μάλιστα, προσθέτει, πως άλλες υπάρχουσες τεχνικές, έχουν αμφιλεγόμενη αξιοπιστία ή πολύ μεγάλο κόστος.
«Αξίζει να σημειωθεί ότι μια επιστημονική μας ανακοίνωση στο Proceedings of the National Academy of Sciences, έχει ως θέμα την αξιοπιστία και το ιδιαίτερα χαμηλό κόστος της δικής μας καινοτομίας σε αντιπαράθεση με ερευνητική εργασία που δημοσίευσε το περιοδικό και προερχόταν από επιστημονικές ομάδες του Πανεπιστήμιου του Χάρβαρντ και του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ)» σημειώνει.
Οι δύο επιστήμονες υπογραμμίζουν πως, όταν ένας όγκος αφαιρεθεί πλήρως ο ασθενής έχει καλύτερη πρόγνωση. «Όλες οι μελέτες τονίζουν ότι ασθενείς, στους οποίους έγινε πλήρης εξαίρεση του όγκου, έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο επιβίωσης συγκριτικά με ασθενείς στους οποίους ηαφαίρεση ήταν μερική. Επιπλέον, η μεθοδολογία μας, επιτρέπει να μειωθεί ο χρόνος του χειρουργείου προς όφελος του ασθενή» εξηγούν.
Όπως αναφέρουν οι ερευνητές, η ονομασία του χρήσιμου χειρουργικού εργαλείου δόθηκε μετά από σκέψη. «Καταλήξαμε στην ονομασία Σάρισα, η οποία αποτελεί φόρο τιμής στο αρχαίο μακεδονικό δόρυ, ελπίζοντας ότι θα έχει παρόμοια αποτελέσματα, αυτή τη φορά επί τω αγαθώ».
Σκοπός της ερευνητικής ομάδας, είναι η περαιτέρω έρευνα των αποτελεσμάτων σε επίπεδο βασικής έρευνας, όχι μόνο για διαγνωστικούς σκοπούς, αλλά και με θεραπευτικές προεκτάσεις. Άλλωστε μεγάλη ελληνική εταιρεία που εμπορεύεται κυτταρόμετρα, έδειξε ενδιαφέρον για να χρηματοδοτήσει και να κατασκευάσει το νυστέρι «Sarissa».
health.in.gr, ΑΠΕ-ΜΠΕ
