Από τριακόσιους έως επτακόσιους κυμαίνεται ο αριθμός των αθλητικών αγώνων παγκοσμίως που θεωρούνται ύποπτοι χειραγώγησης, σε ετήσια βάση. Το εύρος των ύποπτων αγώνων επαναλαμβάνεται σε αυτά τα επίπεδα από το 2010 και μετά, σύμφωνα με στοιχεία που προκύπτουν από πηγές όπως η Interpol, η Europol, αστυνομικές και δικαστικές αρχές και από εταιρείες που παρακολουθούν «στενά» τη ροή του στοιχηματισμού.
Αυτό και άλλα εντυπωσιακά στοιχεία για το στήσιμο αγώνων και τον παράνομο στοιχηματισμό περιλαμβάνονται στην έκθεση του πανεπιστημίου της Σορβόννης που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Διεθνές Κέντρο για την Ακεραιότητα των Σπορ, ICSS, (πρόκειται για μη κερδοσκοπικό οργανισμό που έχει έδρα στην Ντόχα του Κατάρ και πρόσφατα ανακοίνωσε ότι θα ανοίξει γραφείο στην Ευρώπη), με τίτλο «Η καταπολέμηση της χειραγώγησης των αθλητικών αγώνων».
Η 700 σελίδων έκθεση, τα αρχικά ευρήματα της οποίας δόθηκαν στη δημοσιότητα τον Μάιο του 2014, παρουσιάστηκε στο σύνολό της πριν από λίγες ημέρες και αποτελεί αποτέλεσμα διετούς έρευνας στην οποία συμμετείχαν περίπου 80 διεθνείς εμπειρογνώμονες.
Η ραγδαία εξάπλωση του φαινομένου των στημένων αγώνων και του παράνομου στοιχηματισμού χαρακτηρίζεται ως «ανησυχητική» και σ’ αυτό συνηγορούν τα ακόλουθα στοιχεία:
1. Η οικονομική δραστηριότητα του αθλητισμού αντιπροσωπεύει σχεδόν το 2% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Δηλαδή κυμαίνεται μεταξύ 800 και 900 δισ. ευρώ.
2. Κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών, ο αριθμός των φορέων που προσφέρουν online στοιχήματα έχει φτάσει τους 8.000 σε όλο τον κόσμο.
3. Τα ποσά των στοιχημάτων (νόμιμων και παράνομων) εκτιμάται ότι κυμαίνονται μεταξύ 200 και 500 δισ. ευρώ παγκοσμίως. Μεγαλύτερο από 80% είναι το ποσοστό των παράνομων στοιχημάτων.
4. Τα χρήματα που νομιμοποιήθηκαν από το οργανωμένο έγκλημα μέσω των αθλητικών στοιχημάτων εκτιμάται ότι είναι μεταξύ 100 και 140 δισ. δολαρίων ετησίως.
5. Οι νόμιμες εταιρείες αθλητικού στοιχηματισμού αποδίδουν μόλις 4 δισ. ευρώ από τα επίσημα έσοδά τους ως φόρο στα κράτη.
6. Από τα 60 προγράμματα ενημέρωσης για το φαινόμενο των στημένων αγώνων και του παράνομου στοιχηματισμού που εντοπίστηκαν το 2013 σε παγκόσμιο επίπεδο, το 75% ξεκίνησε μετά το 2011. Δηλαδή ενώ ήδη
είχε αρχίσει η ραγδαία και ανησυχητική εξάπλωση του φαινομένου.
Στην έκθεση υπάρχουν τρεις αναφορές στην Ελλάδα. Στην πρώτη, η Ελλάδα βρίσκεται στην έβδομη θέση της λίστας με τις δέκα χώρες στις οποίες το 2011 η στοιχηματική δραστηριότητα, νόμιμη και παράνομη είχε τα μεγαλύτερα έσοδα που υπολογίζονται περίπου στα 500 εκατομμύρια ευρώ. Στην πρώτη θέση της λίστας είναι η Κίνα με πάνω 2 δισ. ευρώ, ακολουθεί η Νότια Κορέα με πάνω από 1 δισ. ευρώ και στη συνέχεια βρίσκονται η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Χονγκ Κονγκ και οι ΗΠΑ.
Στη συγκεκριμένη λίστα τα έσοδα της νόμιμης αγοράς στοιχημάτων είναι μεγαλύτερα από της παράνομης, παρότι στη δεύτερη διακινούνται δυσθεώρητα ποσά. Αυτό έρχεται να επιβεβαιώσει μια δεύτερη λίστα που φέρει την Ελλάδα στην έκτη θέση του... «top 10» των χωρών που το 2011 είχαν τα μεγαλύτερα έσοδα από τον νόμιμο στοιχηματισμό (κρατικοί ή νομιμοποιημένοι από το κράτος ιδιωτικοί πάροχοι αθλητικού στοιχήματος).
Η δεύτερη αναφορά στην Ελλάδα αφορά το σκάνδαλο των στημένων αγώνων της περιόδου 2008-2011. Ούτε λίγο ούτε πολύ το ελληνικό παράδειγμα χειρισμού της υπόθεσης χρησιμοποιείται ως παράδειγμα προς αποφυγή, αφού τονίζονται οι διαφορετικές αποφάσεις από διαφορετικούς φορείς πάνω στο ίδιο ή με αφορμή το ίδιο θέμα. Γίνεται λόγος για έλλειψη συνεργασίας των εμπλεκόμενων φορέων.
Οι συντάκτες του συγκεκριμένου σκέλους εξιστορούν λεπτομερώς τα γεγονότα. Αναφέρουν την αποστολή λίστας με 27 ύποπτους αγώνες από την UEFA στην ΕΠΟ το 2009, η οποία έμεινε κρυφή έως ότου δημοσιοποιηθούν οι αγώνες από βουλευτή (σ.σ. Αθ. Πλεύρης) στο κοινοβούλιο. Η δημοσιοποίηση των αγώνων προκάλεσε την κινητοποίηση της εισαγγελικής αρχής η οποία ως γνωστόν κατέληξε στην άσκηση ποινικών διώξεων από την εισαγγελέα Πόπη Παπανδρέου. Η εμπλοκή της τακτικής δικαιοσύνης προκάλεσε την κινητοποίηση των πειθαρχικών διαδικασιών του ποδοσφαίρου, οι οποίες, σημειωτέον, οφείλονταν στην πρωτοβουλία που πήραν οι τότε «ποδοσφαιρικοί εισαγγελείς» της ΕΠΟ, Ανδρ. Φάκος και Εμ. Αντωνακάκης. Στη συνέχεια η έκθεση αναφέρει ότι ενώ σε πρώτο βαθμό ο Ολυμπιακός Β., η Καβάλα και ο Αστέρας Τρ. είχαν τιμωρηθεί με υποβιβασμό, σε δεύτερο βαθμό οι αποφάσεις άλλαξαν. Οι δύο πρώτες ομάδες τιμωρήθηκαν με αφαίρεση βαθμών ενώ ο Αστέρας αθωώθηκε. Παρέμειναν οι ποινές του ισόβιου αποκλεισμού στους προέδρους τους, ενώ ο πρόεδρος του Αστέρα αθωώθηκε.
Στη συνέχεια η Επιτροπή Επαγγελματικού Αθλητισμού, που είναι κρατική επιτροπή, δεν χορήγησε πιστοποιητικό συμμετοχής στο πρωτάθλημα σε Ολυμπιακό Β. και Καβάλα που υποβιβάστηκαν στη Δ΄ Εθνική επειδή οι ιδιοκτήτες τους είχαν τιμωρηθεί για «στήσιμο αγώνων».
Αυτό και άλλα εντυπωσιακά στοιχεία για το στήσιμο αγώνων και τον παράνομο στοιχηματισμό περιλαμβάνονται στην έκθεση του πανεπιστημίου της Σορβόννης που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Διεθνές Κέντρο για την Ακεραιότητα των Σπορ, ICSS, (πρόκειται για μη κερδοσκοπικό οργανισμό που έχει έδρα στην Ντόχα του Κατάρ και πρόσφατα ανακοίνωσε ότι θα ανοίξει γραφείο στην Ευρώπη), με τίτλο «Η καταπολέμηση της χειραγώγησης των αθλητικών αγώνων».
Η 700 σελίδων έκθεση, τα αρχικά ευρήματα της οποίας δόθηκαν στη δημοσιότητα τον Μάιο του 2014, παρουσιάστηκε στο σύνολό της πριν από λίγες ημέρες και αποτελεί αποτέλεσμα διετούς έρευνας στην οποία συμμετείχαν περίπου 80 διεθνείς εμπειρογνώμονες.
Η ραγδαία εξάπλωση του φαινομένου των στημένων αγώνων και του παράνομου στοιχηματισμού χαρακτηρίζεται ως «ανησυχητική» και σ’ αυτό συνηγορούν τα ακόλουθα στοιχεία:
1. Η οικονομική δραστηριότητα του αθλητισμού αντιπροσωπεύει σχεδόν το 2% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Δηλαδή κυμαίνεται μεταξύ 800 και 900 δισ. ευρώ.
2. Κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών, ο αριθμός των φορέων που προσφέρουν online στοιχήματα έχει φτάσει τους 8.000 σε όλο τον κόσμο.
3. Τα ποσά των στοιχημάτων (νόμιμων και παράνομων) εκτιμάται ότι κυμαίνονται μεταξύ 200 και 500 δισ. ευρώ παγκοσμίως. Μεγαλύτερο από 80% είναι το ποσοστό των παράνομων στοιχημάτων.
4. Τα χρήματα που νομιμοποιήθηκαν από το οργανωμένο έγκλημα μέσω των αθλητικών στοιχημάτων εκτιμάται ότι είναι μεταξύ 100 και 140 δισ. δολαρίων ετησίως.
5. Οι νόμιμες εταιρείες αθλητικού στοιχηματισμού αποδίδουν μόλις 4 δισ. ευρώ από τα επίσημα έσοδά τους ως φόρο στα κράτη.
6. Από τα 60 προγράμματα ενημέρωσης για το φαινόμενο των στημένων αγώνων και του παράνομου στοιχηματισμού που εντοπίστηκαν το 2013 σε παγκόσμιο επίπεδο, το 75% ξεκίνησε μετά το 2011. Δηλαδή ενώ ήδη
είχε αρχίσει η ραγδαία και ανησυχητική εξάπλωση του φαινομένου.
Στην έκθεση υπάρχουν τρεις αναφορές στην Ελλάδα. Στην πρώτη, η Ελλάδα βρίσκεται στην έβδομη θέση της λίστας με τις δέκα χώρες στις οποίες το 2011 η στοιχηματική δραστηριότητα, νόμιμη και παράνομη είχε τα μεγαλύτερα έσοδα που υπολογίζονται περίπου στα 500 εκατομμύρια ευρώ. Στην πρώτη θέση της λίστας είναι η Κίνα με πάνω 2 δισ. ευρώ, ακολουθεί η Νότια Κορέα με πάνω από 1 δισ. ευρώ και στη συνέχεια βρίσκονται η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Χονγκ Κονγκ και οι ΗΠΑ.
Στη συγκεκριμένη λίστα τα έσοδα της νόμιμης αγοράς στοιχημάτων είναι μεγαλύτερα από της παράνομης, παρότι στη δεύτερη διακινούνται δυσθεώρητα ποσά. Αυτό έρχεται να επιβεβαιώσει μια δεύτερη λίστα που φέρει την Ελλάδα στην έκτη θέση του... «top 10» των χωρών που το 2011 είχαν τα μεγαλύτερα έσοδα από τον νόμιμο στοιχηματισμό (κρατικοί ή νομιμοποιημένοι από το κράτος ιδιωτικοί πάροχοι αθλητικού στοιχήματος).
Η δεύτερη αναφορά στην Ελλάδα αφορά το σκάνδαλο των στημένων αγώνων της περιόδου 2008-2011. Ούτε λίγο ούτε πολύ το ελληνικό παράδειγμα χειρισμού της υπόθεσης χρησιμοποιείται ως παράδειγμα προς αποφυγή, αφού τονίζονται οι διαφορετικές αποφάσεις από διαφορετικούς φορείς πάνω στο ίδιο ή με αφορμή το ίδιο θέμα. Γίνεται λόγος για έλλειψη συνεργασίας των εμπλεκόμενων φορέων.
Οι συντάκτες του συγκεκριμένου σκέλους εξιστορούν λεπτομερώς τα γεγονότα. Αναφέρουν την αποστολή λίστας με 27 ύποπτους αγώνες από την UEFA στην ΕΠΟ το 2009, η οποία έμεινε κρυφή έως ότου δημοσιοποιηθούν οι αγώνες από βουλευτή (σ.σ. Αθ. Πλεύρης) στο κοινοβούλιο. Η δημοσιοποίηση των αγώνων προκάλεσε την κινητοποίηση της εισαγγελικής αρχής η οποία ως γνωστόν κατέληξε στην άσκηση ποινικών διώξεων από την εισαγγελέα Πόπη Παπανδρέου. Η εμπλοκή της τακτικής δικαιοσύνης προκάλεσε την κινητοποίηση των πειθαρχικών διαδικασιών του ποδοσφαίρου, οι οποίες, σημειωτέον, οφείλονταν στην πρωτοβουλία που πήραν οι τότε «ποδοσφαιρικοί εισαγγελείς» της ΕΠΟ, Ανδρ. Φάκος και Εμ. Αντωνακάκης. Στη συνέχεια η έκθεση αναφέρει ότι ενώ σε πρώτο βαθμό ο Ολυμπιακός Β., η Καβάλα και ο Αστέρας Τρ. είχαν τιμωρηθεί με υποβιβασμό, σε δεύτερο βαθμό οι αποφάσεις άλλαξαν. Οι δύο πρώτες ομάδες τιμωρήθηκαν με αφαίρεση βαθμών ενώ ο Αστέρας αθωώθηκε. Παρέμειναν οι ποινές του ισόβιου αποκλεισμού στους προέδρους τους, ενώ ο πρόεδρος του Αστέρα αθωώθηκε.
Στη συνέχεια η Επιτροπή Επαγγελματικού Αθλητισμού, που είναι κρατική επιτροπή, δεν χορήγησε πιστοποιητικό συμμετοχής στο πρωτάθλημα σε Ολυμπιακό Β. και Καβάλα που υποβιβάστηκαν στη Δ΄ Εθνική επειδή οι ιδιοκτήτες τους είχαν τιμωρηθεί για «στήσιμο αγώνων».
Οι αναφορές για την Ελλάδα
«Το ελληνικό παράδειγμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να υπογραμμιστεί η τυχαία φύση των πειθαρχικών διαδικασιών, των οποίων η νομιμοποίηση τίθεται υπό αμφισβήτηση» καταλήγει το πόρισμα για όσα συνέβησαν στο ελληνικό ποδόσφαιρο το ταραγμένο καλοκαίρι του 2011.
Φανταστείτε τι θα έγραφαν οι συντάκτες της έκθεσης αν ασχολούνταν και με άλλες πτυχές της ίδιας ιστορίας. Δηλαδή με το πώς ο Ολυμπιακός Βόλου και η Καβάλα «φυτεύτηκαν» το 2012 «από το πουθενά» στη Football League και με ότι μέχρι σήμερα, για το μεγαλύτερο μέρος της υπόθεσης δεν έχει εκδοθεί βούλευμα από την τακτική δικαιοσύνη για το αν και ποιοι κατηγορούμενοι οδηγηθούν σε δίκη.
H τρίτη μνεία που γίνεται στην Ελλάδα αφορά το νομικό καθεστώς για τους προσυνεννοημένους αγώνες. Αναφέρεται ότι ο νόμος του 2012 επικαιροποίησε τον νόμο του 1999 που δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της εποχής. Οι νέες διατάξεις είναι περισσότερο περιεκτικές και αυστηρές. Προβλέπουν φυλάκιση έως δέκα έτη και πρόστιμο που μπορεί να φτάσει το ένα εκατ. ευρώ. Επίσης δίνει τη δυνατότητα στις αρχές να χρησιμοποιούν ερευνητικές μεθόδους ανάλογες με αυτές που χρησιμοποιούνται στην εξάρθρωση εγκληματικών οργανώσεων, ενώ προβλέπεται και η προστασία μαρτύρων.
Στα συμπεράσματα της έρευνας περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:
Φανταστείτε τι θα έγραφαν οι συντάκτες της έκθεσης αν ασχολούνταν και με άλλες πτυχές της ίδιας ιστορίας. Δηλαδή με το πώς ο Ολυμπιακός Βόλου και η Καβάλα «φυτεύτηκαν» το 2012 «από το πουθενά» στη Football League και με ότι μέχρι σήμερα, για το μεγαλύτερο μέρος της υπόθεσης δεν έχει εκδοθεί βούλευμα από την τακτική δικαιοσύνη για το αν και ποιοι κατηγορούμενοι οδηγηθούν σε δίκη.
H τρίτη μνεία που γίνεται στην Ελλάδα αφορά το νομικό καθεστώς για τους προσυνεννοημένους αγώνες. Αναφέρεται ότι ο νόμος του 2012 επικαιροποίησε τον νόμο του 1999 που δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της εποχής. Οι νέες διατάξεις είναι περισσότερο περιεκτικές και αυστηρές. Προβλέπουν φυλάκιση έως δέκα έτη και πρόστιμο που μπορεί να φτάσει το ένα εκατ. ευρώ. Επίσης δίνει τη δυνατότητα στις αρχές να χρησιμοποιούν ερευνητικές μεθόδους ανάλογες με αυτές που χρησιμοποιούνται στην εξάρθρωση εγκληματικών οργανώσεων, ενώ προβλέπεται και η προστασία μαρτύρων.
Στα συμπεράσματα της έρευνας περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:
α) Η συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων χειραγώγησης των αθλητικών αγώνων συνδέεται στις μέρες μας με τον στοιχηματισμό.
β) Δεν υπάρχει ομοιομορφία στην ισχύουσα εθνική και διεθνή πολιτική πρόληψης και καταστολής του φαινομένου της χειραγώγησης αγώνων.
β) Δεν υπάρχει ομοιομορφία στην ισχύουσα εθνική και διεθνή πολιτική πρόληψης και καταστολής του φαινομένου της χειραγώγησης αγώνων.
γ) Με καθυστέρηση τα κράτη καταγράφουν και αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη απειλή για την ακεραιότητα των αθλητικών αγώνων, αναθεωρώντας τις δημόσιες πολιτικές τους και υιοθετώντας νέα νομοθετικά μέτρα.
Εκτός από την Ελλάδα, το νομοθετικό τους πλαίσιο έχουν επικαιροποιήσει πολλές άλλες χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Σιγκαπούρη (περιορισμός των online παιχνιδιών), η Νέα Ζηλανδία (προβλέπεται φυλάκιση επτά ετών) κ.ά.
Εν κατακλείδι, οι συντάκτες της έκθεσης εκτιμούν ότι τα ισχύοντα μέτρα για την προστασία της ακεραιότητας του αθλητισμού και τη μείωση της επιρροής του οργανωμένου εγκλήματος στον τομέα αυτό εξακολουθούν να είναι ανεπαρκή, αφού δεν υπάρχει συντονισμός, κοινή δράση και ομοιομορφία στις ποινές και στον τρόπο αντιμετώπισης ανάμεσα σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.
Σε αυτό το πλαίσιο, η προσφάτως εγκριθείσα Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με τη χειραγώγηση των αθλητικών αγώνων αποτελεί ένα σημαντικό πρώτο βήμα για τον συντονισμό των κρατών και των συναρμόδιων φορέων, με στόχο την προστασία της ακεραιότητας του αθλητισμού και τη βιωσιμότητά του (βλ. «Κ» 28/9/2014).
Εν κατακλείδι, οι συντάκτες της έκθεσης εκτιμούν ότι τα ισχύοντα μέτρα για την προστασία της ακεραιότητας του αθλητισμού και τη μείωση της επιρροής του οργανωμένου εγκλήματος στον τομέα αυτό εξακολουθούν να είναι ανεπαρκή, αφού δεν υπάρχει συντονισμός, κοινή δράση και ομοιομορφία στις ποινές και στον τρόπο αντιμετώπισης ανάμεσα σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.
Σε αυτό το πλαίσιο, η προσφάτως εγκριθείσα Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με τη χειραγώγηση των αθλητικών αγώνων αποτελεί ένα σημαντικό πρώτο βήμα για τον συντονισμό των κρατών και των συναρμόδιων φορέων, με στόχο την προστασία της ακεραιότητας του αθλητισμού και τη βιωσιμότητά του (βλ. «Κ» 28/9/2014).
καθημερινη
