Ο Τούρκος Πρωθυπουργός, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, (αριστερά) με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο (δεξιά), στο πλαίσιο του ετήσιου δείπνου, Ιφτάρ, που παρέθεσαν τα 162 μειονοτικά ευαγή ιδρύματα (βακούφια) της Τουρκίας στους κήπους του Αρχαιολογικού Μουσείου της Κωνσταντινούπολης, με αφορμή το τέλος της νηστείας του Ραμαζανιού, την Κυριακή 28 Αυγούστου 2011. [ΑΠΕ ΜΠΕ/GANP/ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΝΑΓΟΣ]
Η τουρκική κυβέρνηση προχωρά στην υιοθέτηση ενός διατάγματος για την επιστροφή όλων των ακίνητων περιουσιών που ανήκαν σε μειονοτικά ευαγή ιδρύματα (τα γνωστά σε όλους βακούφια) και είχαν κατασχεθεί από το τουρκικό Δημόσιο. Μόνο από την ελληνική μειονότητα υπολογίζεται ότι είχαν αφαιρεθεί με τη μέθοδο αυτή ως και 10.000 ακίνητα κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών.
Το σχετικό διάταγμα, το οποίο τροποποιεί τον υπάρχοντα νόμο περί βακουφίων, υπεγράφη στις 22 Αυγούστου και δημοσιεύθηκε το Σάββατο 27 Αυγούστου στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Το βράδυ της Κυριακής, 28 Αυγούστου, ο πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναμενόταν να συμμετάσχει σε δείπνο «ιφτάρ» (λόγω του Ραμαζανίου) με τους εκπροσώπους των μη μουσουλμανικών μειονοτήτων (μεταξύ των οποίων και ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος) στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης όπου το θέμα της επιστροφής των ακινήτων θα κυριαρχούσε.
Τι προβλέπει το τουρκικό διάταγμα και ποια ακίνητα επιστρέφονται
Το διάταγμα αφορά σε ακίνητα που είχαν δηλώσει τα μειονοτικά βακούφια το 1936, βάσει του τότε βακουφικού νόμου. Τα ενδιαφερόμενα ιδρύματα θα πρέπει πλέον να καταθέσουν σχετικές αιτήσεις εντός 12 μηνών, οι οποίες θα ικανοποιηθούν αφού αξιολογηθούν εκ μέρους της Γενικής Διεύθυνσης Βακουφίων.
Σύμφωνα λοιπόν με την τροποποίηση του νόμου περί βακουφίων και βάσει όσων αναφέρθηκαν στον τουρκικό Τύπο, επιστρέφονται στα μειονοτικά βακούφια:
1. Οι ακίνητες περιουσίες για τις οποίες δεν αναφέρεται ο κάτοχος του τίτλου ιδιοκτησίας.
2. Τα ακίνητα που έχουν περιέλθει στο τουρκικό Θησαυροφυλάκιο, στη Γενική Διεύθυνση Βακουφίων, στους δήμους και στις νομαρχίες με τρόπους πέραν της απαλλοτρίωσης, της πώλησης και της ανταλλαγής.
3. Τα νεκροταφεία και οι διάφορες πηγές, η διαχείριση των οποίων έχει περιέλθει στους δήμους.
Προβλέπεται επίσης η καταβολή αποζημίωσης για τις ακίνητες περιουσίες των μειονοτικών ευαγών ιδρυμάτων που έχουν περιέλθει στο τουρκικό δημόσιο και στη συνέχεια έχουν μεταπωληθεί σε τρίτους. Η αποζημίωση θα υπολογιστεί εκ μέρους του τουρκικού υπουργείου Οικονομικών, με βάση την τρέχουσα τιμή των ακινήτων αυτών και θα καταβληθεί εκ μέρους του Θησαυροφυλακίου ή της Γενικής Διεύθυνσης Βακουφίων.
Δεν περιλαμβάνει τα «μαζμπούτ»
Η ρύθμιση αυτή πάντως δεν αφορά στα επονομαζόμενα «κατειλημμένα βακούφια» (μαζμπούτ). Πρόκειται για βακούφια τα οποία έχουν περιέλθει στο τουρκικό Δημόσιο με την περιουσία, αλλά και τη διοίκησή τους. Μεταξύ των μειονοτικών κατειλημμένων βακουφίων, υπάρχουν 24 που ανήκαν στην ελληνική μειονότητα.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της δήμευσης του κτιρίου του ομογενειακού δημοτικού σχολείου στο Ορτάκιοϊ του Βοσπόρου στην Κωνσταντινούπολη. Το τοπικό ελληνικό βακούφι έχει προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Το ΕΔΑΔ πρόσφατα γνωστοποίησε στους ενδιαφερόμενους ότι αποδέχεται την προσφυγή. Σήμερα, το κτίριο αυτό λειτουργεί ως γραφείο της τουρκικής Γενικής Γραμματείας Ευρωπαϊκής Ένωσης.
