Διαρθρωτικές αλλαγές στη Δικαιοσύνη με σκοπό την ταχύτερη απονομή της και την αντιμετώπιση των φαινομένων Αρνησιδικίας περιλαμβάνει το νομοσχέδιο που έδωσε στη δημοσιότητα ο υπουργός Δικαιοσύνης.
Όπως αναφέρεται στο νομοσχέδιο, που περιλαμβάνει 80+1 σημεία παρέμβασης στα Πολυμελή Πρωτοδικεία υπάρχουν συχνά 30 ή 40 υποθέσεις στο δικάσιμο μιας μέρας, με αποτέλεσμα να δικάζονται εν τέλει μόλις 3-5 υποθέσεις και οι υπόλοιπες να αναβάλλονται, συχνά για δύο χρόνια.Συγκεκριμένα στο πλαίσιο των Πολιτικών Δικών λαμβάνονται μέτρα που αφορούν σε:
► Οργάνωση της δικαστικής μεσολάβησης.
► Αλλαγές στα συναινετικά και μη διαζύγια.
► Αντιμετώπιση του προβλήματος της αναβολής υποθέσεων.
► Αποσυμφόρηση των Πολυμελών Πρωτοδικείων (Όπως αναφέρεται στο νομοσχέδιο, που περιλαμβάνει 80+1 σημεία παρέμβασης στα Πολυμελή Πρωτοδικεία υπάρχουν συχνά 30 ή 40 υποθέσεις στο δικάσιμο μιας μέρας, με αποτέλεσμα να δικάζονται εν τέλει μόλις 3-5 υποθέσεις και οι υπόλοιπες να αναβάλλονται, συχνά για δύο χρόνια)
► Μεταφέρεται από τα Πρωτοδικεία στα Ειρηνοδικεία η εκδίκαση των υποθέσεων της εκουσίας δικαιοδοσίας.
► Το Ειρηνοδικείο αποκτά την αρμοδιότητα στο σύνολο των ενεργειών για τις δημοσιεύσεις των διαθηκών και την έκδοση κληρονομητηρίου.
► Τροποποιήσεις στη διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων.
► Ειδικές προβλέψεις σχετικά με εργατικές διαφορές.
Στο πλαίσιο των Ποινικών Δικών λαμβάνονται μέτρα που αφορούν στη Δικαιοκρατική αντιμετώπιση του τεράστιου όγκου μηνύσεων και εγκλήσεων. (Υπολογίζεται ότι μόνο στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών όλο το 2011 έχουν εισαχθεί περίπου 330.000 μηνύσεις- εγκλήσεις ενώ το 2010 έφτασαν τις 672.014).
Έτσι, μεταξύ άλλων:
► Καταργείται η υποχρεωτικότητα της προκαταρκτικής εξέτασης στα πλημμελήματα.
► Ανώνυμες καταγγελίες τίθενται αμέσως στο αρχείο.
► Ο μηνυτής στα κατ’ έγκληση διωκόμενα εγκλήματα καταθέτειπαράβολο υπέρ του Δημοσίου ποσού εκατό (100) ευρώ.
► Θεσπίζεται Μονομελές Εφετείο Κακουργημάτων για συγκεκριμένα κακουργήματα που δεν επιφέρουν ποινή ισόβιας κάθειρξης, όπως υποθέσεις ναρκωτικών, διακεκριμένες κλοπές, ληστείες, του νόμου περί αλλοδαπών, του νόμου περί λαθρεμπορίας, του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας, του νόμου περί τυχερών παιχνιδιών και του νόμου περί αθλητικής βίας.
► Προσωρινή κράτηση μπορεί να διαταχθεί και όταν το έγκλημα τελέστηκε κατ' εξακολούθηση ή στο πλαίσιο εγκληματικής οργάνωσης ή υπάρχει μεγάλος αριθμός παθόντων απ' αυτό.
► Σε περίπτωση διαφωνίας ανακριτή και εισαγγελέα για την προσωρινή κράτηση, αποφαίνεται το δικαστικό συμβούλιο την ίδια ημέρα, που απολογήθηκε ο κατηγορούμενος. Μέχρι την έκδοση της απόφασης ο κατηγορούμενος κρατείται.
► Η αναβολή γίνεται σε δικάσιμο, στην οποία προεδρεύει ο ίδιος δικαστής που προήδρευε του δικαστηρίου, που χορήγησε την αναβολή.
► Τα ποσά που προβλέπονται ως κατώτατα όρια για το χαρακτηρισμό μιας πράξης ως κακούργημα αναπροσαρμόζονται ως ακολούθως: Το ποσό των 15.000 ευρώ σε 100.000 ευρώ, το ποσό των 73.000 σε 300.000 ευρώ και το ποσό των 150.000 ευρώ σε 500.000 ευρώ. Η ρύθμιση αυτή δεν αφορά τις εκκρεμείς υποθέσεις.
Όσον αφορά στη Διοικητική Δίκη, συμπληρώνεται και ενισχύεται ο θεσμός της πιλοτικής δίκης στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων:
► Συγκροτείται ειδικός δικαστικός σχηματισμός στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την εκδίκαση διαφορών που αφορούν τις στρατηγικές επενδύσεις.
► Εισάγεται ο θεσμός της ενιαίας ενδικοαφούς προσφυγής. Δηλαδή οι διοικητικές αμφισβητήσεις επιλύονται χωρίς την ανάγκη του διοικούμενου να προσφεύγει στα διοικητικά δικαστήρια.
► Γίνεται υποχρεωτική η αναγραφή ηλεκτρονικής διεύθυνσης του δικηγόρου που υπογράφει το δικόγραφο ή και του προσφεύγοντας.
► Σε περίπτωση που η δημόσια διοίκηση δεν αποστέλλει το φάκελο στο δικαστήριο, το δικαστήριο μπορεί να συνάγει τεκμήριο ομολογίαςσε βάρος του δημοσίου για την πραγματική βάση των ισχυρισμών του αιτούντος και να προχωρήσει στην εκδίκαση της υπόθεσης.
► Θεσπίζεται το δικαίωμα αποζημιώσεως των διαδίκων λόγω υπέρβασης της εύλογης διάρκειας της δίκης ( εκτός από το δημόσιο και τους κυβερνητικούς οργανισμούς).
► Το δικαστήριο θα μπορεί να επιβάλλει δικαστική δαπάνη έως τριπλάσια της εκάστοτε οριζόμενης, στις περιπτώσεις που ο ηττηθείς διάδικος συνέβαλε με τη δικονομική του συμπεριφορά στην καθυστέρηση της εκδίκασης.
Ελεγκτικό Συνέδριο
Εισάγεται η πιλοτική δίκη και στο Ελεγκτικό Συνέδριο.
Οργανισμός Δικαστηρίων
Τα δικαστήρια συνεδριάζουν τις εργάσιμες ημέρες από τις 09.00 μέχρι την 17.00. Η διάταξη αυτή δεν αφορά στο σύνολο των δικαστικών υπαλλήλων αλλά αφορά κυρίως στους Γραμματείς της έδρας και στις υποστηρικτικές αυτής Υπηρεσίες. Στις περιπτώσεις αυτές θα εξεταστεί σε συνεργασία με τους Συλλόγους των Εργαζομένων η δυνατότητα καταβολής υπερωριακής αμοιβής ή διευθέτησης του χρόνου εργασίας (λ.χ. με παροχή της δυνατότητας έξτρα ρεπό σε άλλες ημέρες).
Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη
Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει διατάξεις με τις οποίες θεσπίζεται η αναγραφή, επάνω στο δικόγραφο, υποχρεωτικά, της ηλεκτρονικής διεύθυνσης των δικηγόρων που καταθέτουν τα σχετικά ένδικα μέσα. Εισάγεται ο θεσμός της ηλεκτρονικής κατάθεσης δικογράφων εφόσον υπάρχει η δυνατότητα προηγμένης ηλεκτρονικής υπογραφής. Οι διατάξεις αυτές αφορούν το Συμβούλιο της Επικρατείας, τα Διοικητικά Δικαστήρια και το Ελεγκτικό Συνέδριο και έρχονται να συμπληρώσουν αντίστοιχες διατάξεις που πρόκειται να τεθούν σε εφαρμογή στα πολιτικά και ποινικά δικαστήρια, στο πλαίσιο του προγράμματος e-justice.
► Οργάνωση της δικαστικής μεσολάβησης.
► Αλλαγές στα συναινετικά και μη διαζύγια.
► Αντιμετώπιση του προβλήματος της αναβολής υποθέσεων.
► Αποσυμφόρηση των Πολυμελών Πρωτοδικείων (Όπως αναφέρεται στο νομοσχέδιο, που περιλαμβάνει 80+1 σημεία παρέμβασης στα Πολυμελή Πρωτοδικεία υπάρχουν συχνά 30 ή 40 υποθέσεις στο δικάσιμο μιας μέρας, με αποτέλεσμα να δικάζονται εν τέλει μόλις 3-5 υποθέσεις και οι υπόλοιπες να αναβάλλονται, συχνά για δύο χρόνια)
► Μεταφέρεται από τα Πρωτοδικεία στα Ειρηνοδικεία η εκδίκαση των υποθέσεων της εκουσίας δικαιοδοσίας.
► Το Ειρηνοδικείο αποκτά την αρμοδιότητα στο σύνολο των ενεργειών για τις δημοσιεύσεις των διαθηκών και την έκδοση κληρονομητηρίου.
► Τροποποιήσεις στη διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων.
► Ειδικές προβλέψεις σχετικά με εργατικές διαφορές.
Στο πλαίσιο των Ποινικών Δικών λαμβάνονται μέτρα που αφορούν στη Δικαιοκρατική αντιμετώπιση του τεράστιου όγκου μηνύσεων και εγκλήσεων. (Υπολογίζεται ότι μόνο στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών όλο το 2011 έχουν εισαχθεί περίπου 330.000 μηνύσεις- εγκλήσεις ενώ το 2010 έφτασαν τις 672.014).
Έτσι, μεταξύ άλλων:
► Καταργείται η υποχρεωτικότητα της προκαταρκτικής εξέτασης στα πλημμελήματα.
► Ανώνυμες καταγγελίες τίθενται αμέσως στο αρχείο.
► Ο μηνυτής στα κατ’ έγκληση διωκόμενα εγκλήματα καταθέτειπαράβολο υπέρ του Δημοσίου ποσού εκατό (100) ευρώ.
► Θεσπίζεται Μονομελές Εφετείο Κακουργημάτων για συγκεκριμένα κακουργήματα που δεν επιφέρουν ποινή ισόβιας κάθειρξης, όπως υποθέσεις ναρκωτικών, διακεκριμένες κλοπές, ληστείες, του νόμου περί αλλοδαπών, του νόμου περί λαθρεμπορίας, του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας, του νόμου περί τυχερών παιχνιδιών και του νόμου περί αθλητικής βίας.
► Προσωρινή κράτηση μπορεί να διαταχθεί και όταν το έγκλημα τελέστηκε κατ' εξακολούθηση ή στο πλαίσιο εγκληματικής οργάνωσης ή υπάρχει μεγάλος αριθμός παθόντων απ' αυτό.
► Σε περίπτωση διαφωνίας ανακριτή και εισαγγελέα για την προσωρινή κράτηση, αποφαίνεται το δικαστικό συμβούλιο την ίδια ημέρα, που απολογήθηκε ο κατηγορούμενος. Μέχρι την έκδοση της απόφασης ο κατηγορούμενος κρατείται.
► Η αναβολή γίνεται σε δικάσιμο, στην οποία προεδρεύει ο ίδιος δικαστής που προήδρευε του δικαστηρίου, που χορήγησε την αναβολή.
► Τα ποσά που προβλέπονται ως κατώτατα όρια για το χαρακτηρισμό μιας πράξης ως κακούργημα αναπροσαρμόζονται ως ακολούθως: Το ποσό των 15.000 ευρώ σε 100.000 ευρώ, το ποσό των 73.000 σε 300.000 ευρώ και το ποσό των 150.000 ευρώ σε 500.000 ευρώ. Η ρύθμιση αυτή δεν αφορά τις εκκρεμείς υποθέσεις.
Όσον αφορά στη Διοικητική Δίκη, συμπληρώνεται και ενισχύεται ο θεσμός της πιλοτικής δίκης στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων:
► Συγκροτείται ειδικός δικαστικός σχηματισμός στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την εκδίκαση διαφορών που αφορούν τις στρατηγικές επενδύσεις.
► Εισάγεται ο θεσμός της ενιαίας ενδικοαφούς προσφυγής. Δηλαδή οι διοικητικές αμφισβητήσεις επιλύονται χωρίς την ανάγκη του διοικούμενου να προσφεύγει στα διοικητικά δικαστήρια.
► Γίνεται υποχρεωτική η αναγραφή ηλεκτρονικής διεύθυνσης του δικηγόρου που υπογράφει το δικόγραφο ή και του προσφεύγοντας.
► Σε περίπτωση που η δημόσια διοίκηση δεν αποστέλλει το φάκελο στο δικαστήριο, το δικαστήριο μπορεί να συνάγει τεκμήριο ομολογίαςσε βάρος του δημοσίου για την πραγματική βάση των ισχυρισμών του αιτούντος και να προχωρήσει στην εκδίκαση της υπόθεσης.
► Θεσπίζεται το δικαίωμα αποζημιώσεως των διαδίκων λόγω υπέρβασης της εύλογης διάρκειας της δίκης ( εκτός από το δημόσιο και τους κυβερνητικούς οργανισμούς).
► Το δικαστήριο θα μπορεί να επιβάλλει δικαστική δαπάνη έως τριπλάσια της εκάστοτε οριζόμενης, στις περιπτώσεις που ο ηττηθείς διάδικος συνέβαλε με τη δικονομική του συμπεριφορά στην καθυστέρηση της εκδίκασης.
Ελεγκτικό Συνέδριο
Εισάγεται η πιλοτική δίκη και στο Ελεγκτικό Συνέδριο.
Οργανισμός Δικαστηρίων
Τα δικαστήρια συνεδριάζουν τις εργάσιμες ημέρες από τις 09.00 μέχρι την 17.00. Η διάταξη αυτή δεν αφορά στο σύνολο των δικαστικών υπαλλήλων αλλά αφορά κυρίως στους Γραμματείς της έδρας και στις υποστηρικτικές αυτής Υπηρεσίες. Στις περιπτώσεις αυτές θα εξεταστεί σε συνεργασία με τους Συλλόγους των Εργαζομένων η δυνατότητα καταβολής υπερωριακής αμοιβής ή διευθέτησης του χρόνου εργασίας (λ.χ. με παροχή της δυνατότητας έξτρα ρεπό σε άλλες ημέρες).
Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη
Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει διατάξεις με τις οποίες θεσπίζεται η αναγραφή, επάνω στο δικόγραφο, υποχρεωτικά, της ηλεκτρονικής διεύθυνσης των δικηγόρων που καταθέτουν τα σχετικά ένδικα μέσα. Εισάγεται ο θεσμός της ηλεκτρονικής κατάθεσης δικογράφων εφόσον υπάρχει η δυνατότητα προηγμένης ηλεκτρονικής υπογραφής. Οι διατάξεις αυτές αφορούν το Συμβούλιο της Επικρατείας, τα Διοικητικά Δικαστήρια και το Ελεγκτικό Συνέδριο και έρχονται να συμπληρώσουν αντίστοιχες διατάξεις που πρόκειται να τεθούν σε εφαρμογή στα πολιτικά και ποινικά δικαστήρια, στο πλαίσιο του προγράμματος e-justice.
