Μια αιρετική οπτική για το φαινόμενο που καταδυναστεύει την Ελλάδα διαχρονικά και για το ρόλο του στην κρίση
| Του Λεωνιδα Στεργιου |
|
|
|
Τελικά, η παραοικονομία δεν είναι τόσο... κακή. Αντίθετα, αποτελεί μαξιλάρι σε περιόδους ύφεσης και μπορεί να σώσει μια χώρα από την κατάρρευση. Εξάλλου, το μεγαλύτερο μέρος της παραοικονομίας επιστρέφει στην πραγματική οικονομία.
Αυτό ισχυρίζεται ο γνωστός καθηγητής Φρίντριχ Σνάιντερ (Johannes Kepler University), ο οποίος έχει δώσει τη ζωή του στη μελέτη και στον υπολογισμό της παραοικονομίας, της φοροδιαφυγής και της διαφοράς.
Σε πρόσφατη μελέτη του, ο καθηγητής παρατήρησε μία ενδιαφέρουσα εξαίρεση στη συμπεριφορά της παραοικονομίας η οποία αφορούσε την Ελλάδα: ήταν η μοναδική χώρα στον κόσμο, η οποία σε περίοδο μεγάλης ύφεσης παρουσιάζει περιορισμό της παραοικονομίας. Μέχρι σήμερα, ο Σνάιντερ είχε παρατηρήσει ότι όσο περιορίζεται το ΑΕΠ της επίσημης οικονομίας τόσο αυξάνεται η φοροδιαφυγή, καθώς οι πολίτες της χώρας προσπαθούν να εξασφαλίσουν ένα επιπλέον «μαύρο» εισόδημα.
Η ελληνική περίπτωση
Ομως, στην Ελλάδα, τα τελευταία δύο χρόνια, η παραοικονομία μειώθηκε ως ποσοστό του ΑΕΠ από 25,4% το 2010 στο 24% το 2012.
Αιτία; Οπως εξηγεί ο ίδιος, η ερμηνεία είναι η εξής: τα εισοδήματα περιορίστηκαν τόσο απότομα που «πάγωσε» η ζήτηση ακόμα και στους κλάδους που ευνοείται η φοροδιαφυγή και γενικά η παραοικονομία, όπως είναι τα επαγγέλματα της «νύχτας» ή των κατασκευών.
Ετσι, μαζί με την πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας και της μεταβίβασης ακινήτων περιορίστηκε η φοροδιαφυγή.
Οι «ένοχοι» κλάδοι
Εξάλλου, όπως δείχνει μελέτη της VISA ο κατασκευαστικός κλάδος είναι ο πρωταθλητής της παραοικονομίας παγκοσμίως! Συγκεκριμένα, από αυτό προέρχεται περίπου το 35% της παραοικονομίας (φοροδιαφυγή και εισφοροδιαφυγή). Ακολουθούν ο μεταποιητικός τομέας, ο εμπορικός κλάδος, τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια, ο μεταποιητικός κλάδος, οι μεταφορές, οι υπηρεσίες προσωπικής υγείας και ο αγροτικός τομέας.
Ολοι αυτοί λοιπόν οι κλάδοι υπέστησαν μεγάλη πτώση του τζίρου και κατά συνέπεια περιορίστηκε και το μαύρο χρήμα που διακινούνταν.
Ηταν, όμως, καλό αυτό;
Ο καθηγητής Σνάιντερ πιστεύει ότι η παραοικονομία της Ελλάδας -οι δραστηριότητες εκείνων που δεν πληρώνουν ούτε φόρους ούτε εισφορές- φαίνεται πως είναι κάτι σαν δίχτυ ασφαλείας, που αποτρέπει την ελεύθερη πτώση της χώρας.
Πιστεύει, λοιπόν, ότι περίπου η μισή παραοικονομία στην Ελλάδα συμπληρώνει τις δραστηριότητες της επίσημης οικονομίας και συνεισφέρει στην πρόνοια και στο γενικό ΑΕΠ. Η καταδίκη της, στο σύνολό της, περισσότερο κακό μπορεί να κάνει παρά καλό.
Οι καθαρίστριες, οι εργάτες που αναζητούν το μεροκάματο, εκείνοι που συμπληρώνουν το εισόδημά τους κάνοντας τον υδραυλικό και οι πλανόδιοι μουσικοί μπορεί να μην πληρώνουν φόρους και εισφορές για τα χρήματα που παίρνουν. Ομως, μεγάλο μέρος αυτών των χρημάτων καταλήγει να δαπανάται σε σούπερ μάρκετ, πρατήρια βενζίνης και σε λογαριασμούς ύδρευσης και ηλεκτροδότησης - επί των οποίων χρεώνεται και ΦΠΑ.
Οι κυβερνήσεις έχουν τη δυνατότητα να αποφασίζουν αν η παραοικονομία είναι ευχή ή κατάρα. Και όπως υποστηρίζει ο κ. Σνάιντερ, μπορεί να μην έχουν ιδιαίτερο συμφέρον από τον περιορισμό της, για τους εξής λόγους:
Πρώτον, τα εισοδήματα από την παραοικονομία βελτιώνουν το βιοτικό επίπεδο του 30% του εργαζόμενου πληθυσμού.
Δεύτερον, το 40 - 50% αυτών των δραστηριοτήτων που εμπλέκονται με την παραοικονομία έχει συμπληρωματικό χαρακτήρα, κάτι που σημαίνει επιπλέον προστιθέμενη αξία και αύξηση της γενικής παραγωγής (ανάπτυξη).
Τρίτον, οι διαφυγόντες φόροι μπορεί να είναι μέτριου ύψους, εφόσον τουλάχιστον τα δύο τρίτα των εισοδημάτων που αποκομίζονται στην παραοικονομία δαπανώνται αμέσως στην επίσημη οικονομία.
Τέταρτον, οι άνθρωποι που εργάζονται στην παραοικονομία έχουν λιγότερο χρόνο να κάνουν άλλα πράγματα, όπως π.χ. να συμμετέχουν σε διαδηλώσεις.
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ |
|
