Νέα Υόρκη
Στην κυριαρχία των λανθασμένων ιδεών και στο πώς οι πολιτικοί δεν άκουσαν όσα (σωστά) είχε να πει η οικονομική θεωρία για την αντιμετώπιση της κρίσης αναφέρεται ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν σεάρθρο του στους New York Times.
Όπως υποστηρίζει ότι, αν και θα μπορούσε να ειπωθεί πως οι οικονομικές αποτυχίες των τελευταίων ετών υποδεικνύουν ότι οι οικονομολόγοι δεν διέθεταν τις κατάλληλες απαντήσεις, η πραγματικότητα είναι πολύ χειρότερη, καθώς πολλοί ήταν εκείνοι, που γνώριζαν, αλλά δεν εισακούστηκαν από τους πολιτικούς.
Θεωρεί δε ότι η οικονομική κρίση οδήγησε σε μία απότομη πτώση των ιδιωτικών δαπανών, η οποία με τη σειρά της επέφερε μείωση των εσόδων και άνοδο της ανεργίας. Αυτή η πτώση στην ιδιωτική κατανάλωση οδήγησε, αναπόφευκτα, σε παγκόσμια ύφεση, υπογραμμίζει.
Αυτό γιατί, συνεχίζει ο Κρούγκμαν, «η οικονομία δεν είναι σαν το νοικοκυριό», όπου η οικογένεια θα τα βγάλει πέρα δοκιμάζοντας να μειώσει τα έξοδα ή να αυξήσει τα εισοδήματα από την εργασία.
Η κρίση του 2008 ήταν, αντίθετα, τόσο μεγάλη ώστε ακόμα και τα μηδενικά επιτόκια των τελευταίων ετών δεν επαρκούσαν για να βρεθεί λύση. Εκεί ακριβώς, επισημαίνει, πρέπει να επέμβουν οι κυβερνήσεις για να υποστηρίξουν την οικονομία αυξάνοντας τις δαπάνες μέχρι να ξαναβρεί ο ιδιωτικός τομέας την ισορροπία του.
Παραταύτα, η κατάσταση ξέφυγε από κάθε έλεγχο, κυρίως κατά το 2010, όταν η κρίση στην Ελλάδα ερμηνεύτηκε, λανθασμένα, ως σημάδι ότι και οι υπόλοιπες κυβερνήσεις θα έπρεπε να μειώσουν άμεσα τις δαπάνες και τα ελλείμματά τους.
«Η λιτότητα μπήκε στην ημερήσια διάταξη» και άρχισε ατυχώς να εφαρμόζεται ευρέως ως το κύριο μέτρο αντιμετώπισης της κρίσης» τονίζει ο Πολ Κρούγκμαν και, όπως φάνηκε, οι προειδοποιήσεις των οικονομολόγων ότι η λιτότητα θα εκτροχιάσει την ανάπτυξη δεν εισακούστηκαν.
Ο νομπελίστας οικονομολόγος επισημαίνει μάλιστα και μία βαρύνουσας σημασίας μελέτη του Ολιβιέ Μπλανσάρ, του επικεφαλής οικονομολόγου του ΔΝΤ, που έδειξε ότι η πολιτική αυστηρής λιτότητας ίσως δεν αποτελεί πλέον τον κύριο παράγοντα για την προώθηση της ανάπτυξης, σε σχέση με την περίοδο όπου η οικονομική κρίση βρισκόταν στο ζενίθ της.
Ο Κρουγκμαν δεν συμμερίζεται την άποψη ότι η έρευνα του Μπλανσάρ είναι παραδοχή εκ μέρους του ΔΝΤ ότι το Ταμείο δεν γνωρίζει τι κάνει.
«Το Ταμείο», εξηγεί, «ήταν στην πραγματικότητα περισσότερο συγκρατημένο για τη λιτότητα από ό,τι άλλοι μείζονες παίκτες […] και πρέπει να του αναγνωριστεί ότι είναι πρόθυμο να επανεξετάσει τη θέση του υπό το φως των δεδομένων».
«Στην πραγματικότητα», καταλήγει ο Κρουγκμαν «βιώσαμε μία κολοσσιαία αποτυχία της οικονομικής πολιτικής και πάρα πολλοί από αυτούς που είναι υπεύθυνοι για την αποτυχία και παραμένουν στην εξουσία και αρνούνται να μάθουν από τις εμπειρίες».
Όπως υποστηρίζει ότι, αν και θα μπορούσε να ειπωθεί πως οι οικονομικές αποτυχίες των τελευταίων ετών υποδεικνύουν ότι οι οικονομολόγοι δεν διέθεταν τις κατάλληλες απαντήσεις, η πραγματικότητα είναι πολύ χειρότερη, καθώς πολλοί ήταν εκείνοι, που γνώριζαν, αλλά δεν εισακούστηκαν από τους πολιτικούς.
Θεωρεί δε ότι η οικονομική κρίση οδήγησε σε μία απότομη πτώση των ιδιωτικών δαπανών, η οποία με τη σειρά της επέφερε μείωση των εσόδων και άνοδο της ανεργίας. Αυτή η πτώση στην ιδιωτική κατανάλωση οδήγησε, αναπόφευκτα, σε παγκόσμια ύφεση, υπογραμμίζει.
Αυτό γιατί, συνεχίζει ο Κρούγκμαν, «η οικονομία δεν είναι σαν το νοικοκυριό», όπου η οικογένεια θα τα βγάλει πέρα δοκιμάζοντας να μειώσει τα έξοδα ή να αυξήσει τα εισοδήματα από την εργασία.
Η κρίση του 2008 ήταν, αντίθετα, τόσο μεγάλη ώστε ακόμα και τα μηδενικά επιτόκια των τελευταίων ετών δεν επαρκούσαν για να βρεθεί λύση. Εκεί ακριβώς, επισημαίνει, πρέπει να επέμβουν οι κυβερνήσεις για να υποστηρίξουν την οικονομία αυξάνοντας τις δαπάνες μέχρι να ξαναβρεί ο ιδιωτικός τομέας την ισορροπία του.
Παραταύτα, η κατάσταση ξέφυγε από κάθε έλεγχο, κυρίως κατά το 2010, όταν η κρίση στην Ελλάδα ερμηνεύτηκε, λανθασμένα, ως σημάδι ότι και οι υπόλοιπες κυβερνήσεις θα έπρεπε να μειώσουν άμεσα τις δαπάνες και τα ελλείμματά τους.
«Η λιτότητα μπήκε στην ημερήσια διάταξη» και άρχισε ατυχώς να εφαρμόζεται ευρέως ως το κύριο μέτρο αντιμετώπισης της κρίσης» τονίζει ο Πολ Κρούγκμαν και, όπως φάνηκε, οι προειδοποιήσεις των οικονομολόγων ότι η λιτότητα θα εκτροχιάσει την ανάπτυξη δεν εισακούστηκαν.
Ο νομπελίστας οικονομολόγος επισημαίνει μάλιστα και μία βαρύνουσας σημασίας μελέτη του Ολιβιέ Μπλανσάρ, του επικεφαλής οικονομολόγου του ΔΝΤ, που έδειξε ότι η πολιτική αυστηρής λιτότητας ίσως δεν αποτελεί πλέον τον κύριο παράγοντα για την προώθηση της ανάπτυξης, σε σχέση με την περίοδο όπου η οικονομική κρίση βρισκόταν στο ζενίθ της.
Ο Κρουγκμαν δεν συμμερίζεται την άποψη ότι η έρευνα του Μπλανσάρ είναι παραδοχή εκ μέρους του ΔΝΤ ότι το Ταμείο δεν γνωρίζει τι κάνει.
«Το Ταμείο», εξηγεί, «ήταν στην πραγματικότητα περισσότερο συγκρατημένο για τη λιτότητα από ό,τι άλλοι μείζονες παίκτες […] και πρέπει να του αναγνωριστεί ότι είναι πρόθυμο να επανεξετάσει τη θέση του υπό το φως των δεδομένων».
«Στην πραγματικότητα», καταλήγει ο Κρουγκμαν «βιώσαμε μία κολοσσιαία αποτυχία της οικονομικής πολιτικής και πάρα πολλοί από αυτούς που είναι υπεύθυνοι για την αποτυχία και παραμένουν στην εξουσία και αρνούνται να μάθουν από τις εμπειρίες».
Newsroom ΔΟΛ
