Τα τελευταία χρόνια η πρόοδος των χειρουργικών τεχνικών στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού μάς επιτρέπει να συνδυάζουμε την ογκολογική ασφάλεια με αισθητικώς ικανοποιητικά αποτελέσματα. Για τη γυναίκα με καρκίνο μαστού που μπορεί να αντιμετωπιστεί με διατήρηση του μαστού, η ογκοπλαστική -αποτέλεσμα συνδυασμού αρχών ογκολογικής και πλαστικής χειρουργικής- μας επιτρέπει να διατηρήσουμε το μαστό της με ογκολογική ασφάλεια και καλό αισθητικό αποτέλεσμα.
Η συντηρητική μαστεκτομή ή, αλλιώς, ογκοπλαστική μαστεκτομή, δηλαδή η μαστεκτομή με διατήρηση του δέρματος της θηλής και της άλω, εφαρμόζεται κυρίως στις γυναίκες που υποβάλλονται σε προφυλακτικές μαστεκτομές λόγω βεβαρημένου οικογενειακού ιστορικού ή επειδή αποδεδειγμένα φέρουν μετάλλαξη στα γονίδια BRCA 1 και 2.
Ο έλεγχος για μετάλλαξη στα γονίδια BRCA 1 και 2 ή και σε άλλα γονίδια μικρότερης διεισδυτικότητας προτείνεται σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό ή άλλα χαρακτηριστικά που τις τοποθετούν σε ομάδες υψηλού κινδύνου. Γίνεται με μια εξέταση αίματος και, επί θετικού αποτελέσματος, προτείνεται συνήθως αμφοτερόπλευρη προφυλακτική συντηρητική ή ογκοπλαστική μαστεκτομή και αποκατάσταση, μια συμβουλή που ακολουθούν το 50% περίπου των γυναικών που διαγιγνώσκονται ότι φέρουν τις μεταλλάξεις αυτές.
Η επέμβαση
Δυο με τρεις εβδομάδες πριν από τη συντηρητική ή ογκοπλαστική μαστεκτομή γίνεται η προετοιμασία της θηλής με την αποκόλλησή της από τον υποκείμενο μαζικό αδένα, με σκοπό τη διακοπή της συνέχειας των ιστών μεταξύ μαστού και συμπλέγματος θηλής και άλω, ώστε η αιμάτωση της θηλής και της άλω να μην εξαρτάται πλέον από τα αιμοφόρα αγγεία του μαστού για την επιβίωσή της (nipple delay).
Έτσι, το σύμπλεγμα θηλής και άλω παίρνει πλέον την αιμάτωσή του από τους γύρω ιστούς, με αποτέλεσμα να έχει μεγαλύτερες πιθανότητες «να ζήσει» μετά τη μαστεκτομή, ενώ ταυτόχρονα δίνεται η δυνατότητα να ελεγχθούν οι ιστοί κάτω από τις θηλές για να επιβεβαιωθεί η απουσία στοιχείων κακοήθειας. Μια τέτοια επέμβαση προτείνεται να προηγηθεί της συντηρητικής ή ογκοπλαστικής μαστεκτομής όταν η γυναίκα καπνίζει ή έχει μεγάλους πτωτικούς μαστούς ή έχει υποβληθεί προηγουμένως σε επεμβάσεις με τομή κοντά στη θηλή, ανόρθωση μαστών ή αυξητική μαστών με τομή κοντά στη θηλή.
Στη μαστεκτομή αυτή αφαιρείται μόνο ο μαζικός αδένας, διατηρείται το δέρμα του μαστού, καθώς και το σύμπλεγμα της θηλής και άλω. Φανταστείτε ένα πορτοκάλι που αφαιρούμε το εσωτερικό του και διατηρούμε το εξωτερικό του ανέπαφο. Οι τομές γίνονται στην υπομάστιο πτυχή ή στην 6η ώρα του μαστού. Αμέσως μετά τη μαστεκτομή ακολουθεί ή αποκατάσταση του μαστού.
Στη θέση των μαστού τοποθετείται είτε η τελική πρόθεση σιλικόνης (αποκατάσταση με μία χειρουργική επέμβαση), συνήθως με τη σύγχρονη χρήση κάποιου βιολογικού πλέγματος- στην Ελλάδα σήμερα χρησιμοποιούμε υλικό υποκατάστατο κολλαγόνου από περικάρδιο βοδιού- είτε τοποθετούνται διατατήρες ιστών (αποκατάσταση με δύο επεμβάσεις) -προσωρινές προθέσεις-διαστολείς για προετοιμασία της επόμενης επέμβασης, που επιτρέπουν σταδιακή διάταση των ιστών στο επιθυμητό μέγεθος, καθώς προχωρεί και η επούλωση των ιστών (1ος χρόνος της αποκατάστασης). Έπειτα από 3-4 μήνες γίνεται η επέμβαση ανταλλαγής των διατατήρων με τις τελικές προθέσεις μαστού (2ος χρόνος της αποκατάστασης).
Στη θέση των μαστού τοποθετείται είτε η τελική πρόθεση σιλικόνης (αποκατάσταση με μία χειρουργική επέμβαση), συνήθως με τη σύγχρονη χρήση κάποιου βιολογικού πλέγματος- στην Ελλάδα σήμερα χρησιμοποιούμε υλικό υποκατάστατο κολλαγόνου από περικάρδιο βοδιού- είτε τοποθετούνται διατατήρες ιστών (αποκατάσταση με δύο επεμβάσεις) -προσωρινές προθέσεις-διαστολείς για προετοιμασία της επόμενης επέμβασης, που επιτρέπουν σταδιακή διάταση των ιστών στο επιθυμητό μέγεθος, καθώς προχωρεί και η επούλωση των ιστών (1ος χρόνος της αποκατάστασης). Έπειτα από 3-4 μήνες γίνεται η επέμβαση ανταλλαγής των διατατήρων με τις τελικές προθέσεις μαστού (2ος χρόνος της αποκατάστασης).
Το αποτέλεσμα
Ο διαχωρισμός των δύο αυτών χειρουργικών επεμβάσεων οδηγεί σε μεγαλύτερη ακρίβεια και συμμετρία, αν και σημαίνει μια επιπλέον επέμβαση. Παράλληλα επιτρέπει την τροποποίηση των κοιλοτήτων που οδηγεί σε καλύτερο αποτέλεσμα, αλλά και τη χρήση άλλων μεθόδων όπως η μεταφορά λίπους. Με την πρόοδο στις τεχνικές της μαστεκτομής, την ποικιλία των προθέσεων, αλλά και τις τεχνικές αποκατάστασης μπορούμε πλέον να στοχεύουμε σε ένα πολύ όμορφο αποτέλεσμα, που επιτρέπει στη γυναίκα να αισθανθεί ότι το σώμα της έχει αποκατασταθεί σε σημαντικό βαθμό, ελαχιστοποιώντας την παρουσία ουλών, αλλά και διατηρώντας ανέπαφο το σύμπλεγμα θηλής-άλω.
Μια τέτοια επέμβαση, όπως προαναφέραμε, δεν εκμηδενίζει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου μαστού, αλλά τον μειώνει δραστικά, από 85% σε ποσοστό κάτω από 5%. Παραμένει, όμως, η ανάγκη για παρακολούθηση των κρημνών με υπερηχογραφήματα και με αυτοεξέταση.
Οι συντηρητικές ή ογκοπλαστικές μαστεκτομές με άμεση αποκατάσταση είναι ό,τι πιο σύγχρονο στη χειρουργική του μαστού, επιτρέποντας στη γυναίκα που φέρει μετάλλαξη ή έχει βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου μαστού, χωρίς να αισθάνεται ότι έχει υποβληθεί σε μια ακρωτηριαστική επέμβαση και χωρίς να επηρεάζεται η θηλυκότητά της. Η απουσία αισθητικότητας της θηλής είναι ίσως αυτό που αποτελεί ακόμα πρόβλημα στην πλήρη αποκατάσταση της σωματικής εικόνας της γυναίκας. Με τις σύγχρονες τεχνικές και με τη χρήση της προετοιμασίας της θηλής, μπορούμε να πετύχουμε ικανοποιητική διατήρηση του σχήματος και της προβολής της θηλής και της άλω, μιας τόσο μικρής περιοχής του γυναικείου μαστού που όμως ενσωματώνει όλη την έννοια του γυναικείου μαστού στα πολλά του επίπεδα, τόσο που μια γυναίκα με καλυμμένες θηλές θεωρείται ντυμένη ακόμα και αν μεγάλο μέρος του μαστού είναι ορατό.
Αυτός είναι και ο λόγος που αξίζει, με τη λεπτότερη δυνατή τεχνική και τον προσεκτικό σχεδιασμό της χειρουργικής επέμβασης, να διατηρήσει κανείς με ασφάλεια στην περιοχή αυτή του γυναικείου μαστού την ομορφιά, αλλά και την απλότητά του.
Πηγές: Ελένη Φαλιάκου, MD, Χειρουργός Μαστού, Διευθύντρια Β΄ Κλινικής Μαστού ΜΗΤΕΡΑ.
