Η art dealer Αννίκα Μπαρμπαρήγου, φίλη του διεθνή μαικήνα μιλά στην Μάρα Μπέκα και στο metrogreece.gr
Της Μάρα Μπέκα
Πέθανε πριν από 25 χρόνια. Χαρακτηρίστηκε από Ελλάδα και εξωτερικό αυθεντία στο είδους του. Έζησε έντονα, μοναδικά, αλλιώτικα. Του κόλλησαν την στάμπα του «ακόλαστου» για τις σεξουαλικές του επιλογές και βίωσε την πτώση του με μοναξιά, μακριά από συγγενείς και φίλους. Έκανε συλλογή από έργα, όνειρα, έρωτες, γνώσεις και υπέγραφε με το όνομα… Αλέξανδρος Ιόλας.
Ποιος όμως ήταν πραγματικά ο διεθνής μαικήνας της τέχνης και του πολιτισμού; Μια απάντηση δίνει στο metrogreece.gr η art dealer Αννίκα Μπαρμπαρήγου, φίλη του μεγάλου συλλέκτη.
25 χρόνια μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου ΙΟΛΑ… Μπορείτε να κάνετε προσωπική αποτίμηση;
Ο Ιόλας ήταν Αλεξανδρινός: Του άρεσε το παραμύθι, η τέχνη, η διεθνής ζωή, το θέατρο, η λάμψη. Ηταν Έλληνας: του άρεσε το ωραίο, το δράμα, η έντονη ζωή… Ήταν ερωτικός. Είχε το ταλέντο να ανακαλύπτει το καινούριο και το αυθεντικό στην τέχνη και στη ζωή. Ηταν αλλιώτικος. Σ’ έκανε να βλέπεις τα πράγματα από άλλη σκοπιά. Κάθε στιγμή μαζί του ήταν μάθημα, αποκάλυψη αλλά και διασκέδαση. Ο κόσμος που δημιούργησε ήταν έργο τέχνης. Έζησε και πέθανε σαν σ’ ένα υπέροχο θεατρικό έργο.
Δυνατά και αδύναμα σημεία του χαρακτήρα του. Υπήρχαν μεγάλες αντιφάσεις;
Δεν θα τα διαχώριζα. Κάθε πτυχή του χαρακτήρα του έφερε και την επιτυχία και την καταστροφή. Τι τον σημάδεψε; Η τρέλα, το χιούμορ, η εξυπνάδα, η περιέργεια, η δίψα για μόρφωση, χαρισματική παρουσία, ερωτισμός, τόλμη, φαντασία, γενναιοδωρία υλική και ψυχική.
Αγαπούσε και μισούσε;
Αγαπούσε ό, τι ήταν ωραίο, ό, τι ήταν ακραίο. Μισούσε τη μετριότητα.
Ενδιαφερόταν για ανθρώπους; Το έδειχνε;
Ναι, νοιαζόταν πολύ για τους γύρω του. Το έδειχνε με τη γενναιοδωρία του. Φρόντιζε τους πάντες ακόμα και τους πρώην εραστές- όταν τελείωνε ο έρωτας, τους βαστούσε κοντά του και τους προίκιζε.
Έχετε κάποιο παράδειγμα για το χάρισμα στην επιλογή έργων τέχνης και στην αξιολόγηση ενός καλλιτέχνη;
Ένα μικρό παράδειγμα της ικανότητάς του να βλέπει σε ένα έργο τέχνης κάτι που οι άλλοι δεν έβλεπαν ήταν τα « όψιμα» έργα του Πικάσσο. Τα τελευταία χρόνια ο Ιόλας έψαχνε για «άσχημους» Πικάσσο. Ο,τι τις δεκαετίες 70-80 δεν είχε τόση πέραση. Ο Ιόλας είχε καταλάβει τη δύναμη που έβγαζαν αυτοί οι «άσχημοι» πίνακες, την ένταση και την απελπισία τους. Τα αγάπησε και τα αγόρασε πολύ πριν γίνουν θαυμαστά απ’ τους άλλους.
Στην Ελλάδα του «Αυριανισμού» αληθεύει ότι ο μεγάλος καλλιτέχνης δέχθηκε πολλά χτυπήματα για τις επιλογές του και την δράση του;… Γιατί έχουν τέτοια τύχη τόσο μεγάλες προσωπικότητες;
Προκαλούσε τους πάντες γιατί τα έλεγε έξω απ’ τα δόντια. Ήταν υπερβολικός για να δώσει έμφαση. Λίγοι κατάλαβαν το πνεύμα του και το χιούμορ του. Οι περισσότεροι προσβλήθηκαν και τον μίσησαν. Και φυσικά πάντα οι μικροί χαίρονται όταν βλέπουν να πέφτουν οι μεγάλοι.
H δόξα, η φήμη και τα πλούτη χτίζουν «ψεύτικο» κόσμο; Υπήρχε εκεί κάποιο λάθος;
Δεν ήταν ψεύτικος ο κόσμος που έφτιαχνε ο Ιόλας, ήταν ονειρικός. Και αν μιλήσουμε για «λάθος» τότε το λάθος ήταν ότι διάλεξε την Ελλάδα για την τελευταία πράξη στο έργο της ζωής του.
Συχνά αναφερόταν στους μικρούς φτωχούληδες Έλληνες. Πιστεύεται ότι η ψυχή του ανήκει στον ταπεινό ελληνικό κόσμο ή στην πλουτοκρατία;
Δεν αναφερόταν ιδιαίτερα στους φτωχούληδες. Αγαπούσε ορισμένους ανθρώπους είτε είχαν χρήματα και φήμη είτε δεν είχαν. Ο Ιόλας ανήκε και στους δυο κόσμους. Ήταν εξίσου άνετος με τους απλούς ανθρώπους οσο ήταν και με τους διάσημους, τους διανοούμενους ή τους μεγιστάνες.
Είχε βοηθήσει να αναδειχτούν έλληνες καλλιτέχνες; Ποιους εκτιμούσε;
Νομίζω ότι με τον Τάκη η συνεργασία του διήρκεσε περισσότερο.
Οι σχέσεις του με τους ξένους καλλιτέχνες;
Πολύ καλύτερα απ’ ότι με τους Έλληνες ˙καλλιτέχνες και μη.
Αγαπούσε την πολιτική;
Τον τραβούσε η δύναμη.
Από χορευτής-γκαλερίστας; Φταίει το άστρο;
Καταρχήν δεν θα τον περιόριζα στον τίτλο του γκαλερίστα. Ο Ιόλας ήταν κυρίως εμπνευστής, ιμπρεσσάριος, συλλέκτης και μέντορας στους καλλιτέχνες και συλλέκτες. Αν είχε άστρο; Ναι, ήταν τυχερός- έζησε την κατάλληλη στιγμή και στους κατάλληλους τόπους και είχε το ταλέντο και την τόλμη να αρπάξει και να εκμεταλλευτεί την κάθε ευκαιρία.
Η σχέση του με το θείο...;
Αν είχε κάποια σχέση θα ‘ταν μόνο με τους Αρχαίους Θεούς.
Είχε ερωτικές σχέσεις με άνδρες. Μειονέκτημα ή προτέρημα αυτή η επιλογή;
Ερωτική σχέση είχε με τους πάντες και τα πάντα: τέχνη, άντρες, γυναίκες, τα σκυλιά του. Σεξουαλικές ναι, κυρίως με άντρες. Όσο αφορά την προτίμηση του στους άντρες, εκείνη την εποχή ήταν τολμηρή επιλογή και την πλήρωσε ακριβά.
Είχε φτιάξει ένα παλάτι-μνημείο, στην Αγία Παρασκεύη.
Το σπίτι ήταν μαγικό. Ήταν καθρέφτισμα του ίδιου- θεατρικό σκηνικό ήταν...κάθε δωμάτιο είχε το μοτίβο του (Γαλλία 15ου αιώνα, αρχαία Άιγυπτος και άλλα). Μερικά δωμάτια αφιερωμένα σ’ ένα καλλιτέχνη γινόντουσαν αυτόνομοι χώροι και ζούσες μέσα τους το έργο του Raynaud, του Matta, του Brauner…
Η βιβλιοθήκη ήταν εκτυφλωτική. Ολοι οι τόμοι δεμένοι με άσπρο δέρμα. Ο πάνω χώρος του σπιτιού, τεράστιος, αφιερωμένος στα γλυπτά του Τάκη και στον ήχο τους. Το άσπρο μάρμαρο, το άσπρο δέρμα και το χρυσό επικρατούσε παντού.
(Εκεί όμως που ζούσε ήταν αλλιώτικα. Η κουζίνα ήταν το κέντρο της καθημερινής ζωής του και εκεί δεχόταν όταν δεν έκανε δεξιώσεις. Δίπλα ήταν το υπνοδωμάτιο. Είχε δυο ανάκλιντρα (ένα για τον ίδιο και ένα για τα σκυλιά του), μια μεγάλη ερωτική τοιχογραφία του Stevenson και τα ρωμαικά αγάλματα.
Στο υπόγειο, εκατοντάδες κοστούμια από μεγάλους ράφτες, ακριβά αλλά και φτηνά πολύχρωμα πουκάμισα, εντυπωσιακές γούνες σε όλα τα χρώματα και ντουζίνες παπούτσια με τακούνια γιατί ήταν μικροκαμωμένος)
Οι αντιθέσεις και το απροσδόκτητο χαρακτηριζαν το σπιτι όπως και τον ίδιο. Όλα τα έργα στο σπίτι του δεν ήταν αριστουργήματα- οι συνδυασμοί και οι αντιθέσεις τα αναδείκνυαν. Το σκηνικό ήταν συναρπαστικό. Ο Ιόλας ηταν μάγος στο συνδυασμό έργων, ιδεών, ανθρωπων- ισως αυτό ήταν το πιο μεγαλο του χάρισμα, να αιφνιδιάζει με τον τρόπο που ένωνε αυτά που για άλλους δεν είχαν σχέση. Σουρεαλιστής βαθιά- με αυτούς τους συνδυασμούς δημιουργούσε το δικό του περιβάλλον όλο εκπλήξεις.Σας λυπεί το γεγονός της λεηλασίας των έργων του, από γνωστούς και φίλους;
Δεν με λυπεί, με εξοργίζει.
Προσωπική εμπειρία που μοιραστήκατε;
Παραμονή εγχείρησης bypass στο New York hospital. Οι συγγενείς μακριά του, τσακώνονταν για την κληρονομιά.. ο Ιόλας μοναχός του. Πήγα να του κάνω παρέα. Μιλούσε μόνο για τα γλυπτά που ήθελε να του χτυπήσω σε δημοπρασία στο Sotheby’s. Tα πήραμε και τα φέραμε στην Αγία Παρασκευή, γιαυτά όμως τον είπαν … αρχαιοκάπηλο.
Αν γυρνάγατε το χρόνο, τι θα συμβουλεύατε τον ΙΟΛΑ;
Να μη γύριζε στην Ελλάδα. Αλλά και να μπορούσα να τον συμβουλεύσω δεν θα άκουγε. Ο χαρακτήρας του ήταν η μοίρα του.
Το συναίσθημα σας για αυτούς που τον ξέχασαν;
Νιώθω μεγάλη αποστροφή για τους αγνώμονες.
Σας λείπει ο άνθρωπος Ιόλας;
Πολύ
*Η αποκλειστική φωτογραφία στο καρουσέλ απεικονίζει το νεαρό ΙΟΛΑ ως χορευτή σε μπαλκόνι διαμερίσματος στο εξωτερικό
